Şehit Sayılan Durumlar, Şehit Sayılmayan Durumlar

Şehitlik, Türk milletinin kültüründe ve devlet düzeninde çok önemli bir yere sahiptir. Bir asker veya güvenlik görevlisinin görev esnasında hayatını kaybetmesi, sadece o kişinin değil, tüm milletin kaybıdır. Ancak, şehitlik kavramının ne zaman geçerli olduğu, hangi durumlarda bir kişinin şehit sayılacağı, bazen hukukî ve idari tartışmalara yol açabilir. Bu yazıda, kışlada ve görev sırasında hayatını kaybeden kişilerin şehit sayılıp sayılmadığına dair detaylı bir inceleme yapılacaktır.

Şehit Kimdir?

Türk hukuku, şehitlik kavramını tam olarak tanımlamasa da, askeri yüksek idari mahkemeler ve Milli Savunma Bakanlığı'nın çeşitli yönergeleri bu konuda kılavuzluk eder. Şehitlik, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: "Askerlik hizmeti sırasında, terörle mücadele, çatışma, kazalar ve diğer görevler sırasında hayatını kaybeden, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personelinin veya güvenlik görevlilerinin, devlet tarafından şehit sayılmasıdır." Bununla birlikte, şehit sayılabilmek için kişinin bazı koşullara uyması gerekmektedir.

Kışlada Hayatını Kaybedenler ve Şehitlik

Kışlada gerçekleşen ölümler, her zaman şehitlikle ilişkilendirilemez. Çünkü, her ölümün sebepleri farklı olabilir. Terör saldırılarından, cinayetlerden, kazalardan ve hastalıklardan kaynaklanan ölümler arasında farklar vardır. Bu bağlamda, bir askerin yaşamını yitirdiği durumların her biri kendi içinde değerlendirilir. Kışlada intihar, cinayet, kaza veya hastalık sonucu ölen kişilerin şehit sayılıp sayılmadığı ise farklı kriterlere göre belirlenir.

Şehit Sayılacak Durumlar

Ateş Altında Ölenler: Bir asker, görevdeyken düşman ateşi altında şehit olursa, bu kişi şehit sayılır.

Harpte Yaralanıp Tedavi Sonrasında Ölenler: Savaşta yaralanan ve tedavi sırasında hayatını kaybeden askerler de şehit sayılır.

İç Güvenlik Görevlerinde Ölenler: İç güvenlik görevlerinde, terörle mücadelede veya anarşi ile mücadele esnasında hayatını kaybeden güvenlik görevlileri de şehit sayılır.

Eğitim ve Tatbikat Sırasında Ölenler: Eğitim veya tatbikat sırasında hayatını kaybeden askerler, görevleriyle doğrudan bağlantılı olduğu için şehit sayılabilir.

Kaçakçılıkla Mücadelede Ölenler: Kaçakçılık faaliyetlerini engellemeye çalışırken yaşamını yitiren askerler, şehit olarak kabul edilebilir.

Sınır Emniyet Hizmetlerinde Ölenler: Sınır güvenliğini sağlamakla görevli askerler, bu görev sırasında şehit olabilirler.

Doğal Afetler Sonucu Ölenler: Askeri tesislerin doğal afetler sonucu zarar görmesi durumunda ölen askerler de şehit sayılabilir.

Askeri Uçak, Helikopter ve Gemi Kazalarında Ölenler: Görevdeyken askeri uçak, helikopter veya gemi kazası sonucu ölen askerler şehit kabul edilir.

Yurt Dışında Görev Yaparken Ölenler: Yurt dışında görev yapan askerler, görevleri sırasında suikast veya terör eylemi sonucu hayatını kaybederse, şehit sayılır.

Bu da ilginizi çekebilir: Gazi Maaşı Ne Kadar?

Askerde İntihar Edenler Şehit Sayılır mı?

İntihar eden bir askerin şehit sayılıp sayılmaması oldukça tartışmalı bir konudur. Askerlik, anayasal bir zorunluluk olduğundan, askerlerin görevdeyken hayatını kaybetmesi durumunda, şehitlik hakları belirli düzenlemelere tabidir. Ancak, intihar durumlarında bu durum değişir. Çoğunlukla, intihar sonucu ölen bir asker şehit sayılmaz. Fakat, bu konuda farklı mahkemelerin verdiği kararlar da mevcuttur. Örneğin, bir askerin intihar etmesi sonrasında ailesi, mahkemeye başvurup "vazife malulü" statüsü alabilir ve bu karar emsal oluşturabilir.

Şehit Sayılmayan Durumlar ve Ailelerin Hak Arayışı

Askerlik görevini yerine getirirken hayatını kaybeden kişilerin şehit sayılıp sayılmaması, hem hukuki hem de duygusal açıdan aileler için son derece önemli bir konudur. Şehitlik, genellikle savaş, terörle mücadele veya askeri görevler sırasında hayatını kaybeden askerlere verilen bir unvandır. Ancak bazı durumlarda, askerlik görevi sırasında meydana gelen ölümler şehitlik statüsü kazandırmayabilir. Bu durumda, yaşamını yitiren kişinin ailesi, hukuki yollarla şehitlik statüsünü elde etmek için başvuruda bulunabilir.

Şehit Sayılmayan Durumlar

Askerlik görevi sırasında yaşanan bazı ölüm olayları, mevcut mevzuata göre "şehitlik" statüsüne girmemektedir. Şehit sayılmama durumları, ilgili mevzuat hükümleri ve olayın koşullarına göre değişir. Örneğin:

Trafik Kazası Sonucu Ölen Askerler - Askerlik hizmeti sırasında görevi sırasında geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybeden bir jandarma eri, mevcut mevzuata göre şehit sayılmamaktadır. Bu durum, görevle doğrudan ilişkili bir ölüm olmadığı için şehitlik statüsünü etkilemez.

Kasıtlı Eylem Sonucu Ölen Askerler - Aynı birimde görevli bir astsubay, mesai saatlerinde, başka bir asker tarafından kasten vurulup öldürülürse, bu durumda da şehit sayılması mümkün görülmemektedir. Çünkü bu durumda ölüm, askeri görevle ilişkilendirilemez ve kişisel bir saldırı söz konusudur.

Taksirli Fiil Sonucu Ölen Askerler - Nöbet sırasında, bir askerin taksirli (yanılma sonucu) eylemiyle hayatını kaybeden bir erin şehit sayılması da mümkün değildir. Bu durumda da olayın kazayla meydana gelmesi, şehitlik statüsü için geçerli değildir.

Karbon Monoksit Zehirlenmesi Sonucu Ölen Askerler - Askerlik görevi sırasında karbon monoksit zehirlenmesi nedeniyle yaşamını kaybeden bir erin şehit sayılmaması ve şehit mezarının yapılmaması işlemi hukuka uygun bulunmaktadır. Bu durum, görevle doğrudan ilişkili bir ölüm olarak kabul edilmez.

Askeri Araç Kazası Sonucu Ölen Askerler - Hudut birliğinde görevli bir askerin, askeri aracın devrilmesi sonucu hayatını kaybetmesi de mevcut mevzuata göre şehit sayılmamaktadır. Askeri araç kazası, terörle mücadele veya savaş gibi ölümcül bir tehdide maruz kalma durumu yaratmadığı için şehitlik statüsü tanınmaz.

Ailelerin Hukuki Yollarla Şehitlik Statüsünü Talep Etmesi

Eğer askerlik hizmeti sırasında vefat eden bir kişi, şehit sayılmamışsa, ailelerin bu durumu hukuki yollarla çözmesi mümkündür. Aileler, öncelikle Milli Savunma Bakanlığı'na noter aracılığıyla talepname göndererek, şehitlik statüsünün verilmesini talep edebilirler. Bakanlık tarafından reddedilen talepler veya 30 gün içinde herhangi bir yanıt alınmaması durumunda, Ankara İdare Mahkemesi Başkanlığı'na iptal davası açılabilir.