Hakaret Sayılan ve Sayılmayan Kelimeler

Hakaret, bireyin onur ve saygınılığını hedef alan bir davranış olarak, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 125. maddesi ve devamında düzenlenmiştir. Bu fiil, kişinin şeref ve gururunun zedelenmesiyle doğrudan kişilik haklarını ihlal eder. Ancak hangi kelimelerin veya ifadelerin hakaret sayılıp sayılmayacağı hukuken büyük önem taşımaktadır. Bu yazıda, hakaret sayılan ve sayılmayan kelimelerle ilgili temel bilgileri sizler için derledik.

Hakaret Suçunun Tanımı

Hakaret, bireyin özellikle başkalarının gözünde itibarsızlaşmasına ya da onurunun incinmesine neden olan söz veya davranışlarla gerçekleşir. Bu sözler somut bir fiile dayandırılabileceği gibi soyut ifadelerle de ortaya çıkabilir. Hakaret suçu, şahsa yönelik öznel algıların ve kelime seçimlerinin hukuki çerçevede değerlendirilmesini gerektirir.

Huzurda ve Gıyapta Hakaret

Hakaret, olayın mağdurun huzurunda ya da gıyabında işlenmesine bağlı olarak ikiye ayrılır:

Huzurda Hakaret: Mağdurun, doğrudan ve bir vasıta olmaksızın hakarete maruz kalması durumudur. Örneğin, kişiyi hedef alan bir sözün, SMS ya da sesli mesaj yoluyla ulaşması huzurda hakaret kapsamına girer.

Gıyapta Hakaret: Mağdurun bulunmadığı bir ortamda, en az üç kişinin bulunduğu bir toplulukta gerçekleştirilen hakaret çeşitidir. Ancak bu durum da mağdurun itibarsızlığa uğramış olması gerçeğini değiştirmez.

Hakaret Sayılan Kelimeler

Kanunlarda, hakaret sayılan kelimelerın belirli bir listesi verilmemiştir. Ancak yargı kararları ışığında, aşağıdaki kelimelerin hakaret suçunu oluşturduğu saptanmıştır:

Şerefsiz, gerizekalı, salak, adi, haysiyetsiz, hayvan, müsvedde, pislik, alçak, fahişe, hırsız, rüşvetçi, it, ahlaksız, öküz, ahlaksız, çakal

Bu ifadeler, kişinin onurunu zedeleyecek, küçük düşürecek veya aşağılayacak nitelikte olduğu için hakaret kapsamına girer.

Bu da ilginizi çekebilir: Kentsel Dönüşüm Devlet Desteği Ne Kadar?

Hakaret Suçu Oluşturmayan Kelimeler

Her kaba ve incitici ifade hakaret suçu oluşturmaz. Mahkemeler, eleştiri ve kaba söz arasında ayrım yaparak aşağıdaki ifadeleri hakaret kapsamında değerlendirmemiştir:

Ukalalık yapma, basitsin, senin kafan bozuk, lan, adam değilsin, açgözlüsün, edepsizler, korkak, defol git, menopozlu kadın kaşın gözün oynuyor

Bu ifadeler kaba ve nezaketsiz olarak algılansa da hakaret niteliği taşımaz. Aynı şekilde, eleştirinin ağırı da olsa hakaret suçu doğurmaması, ifade özgürlüğünün bir sonucudur.

Kısaltılmış Küfürler Hakaret Sayılır mı?

Sosyal medya ve dijital iletişimde kullanılan “a.q”, “a.m.k” gibi kısaltılmış küfür ifadeleri, hukuken hakaret kapsamına girmektedir. Çünkü bu tür ifadeler, mağduru aşağılamaya yönelik bir niyet taşır. Failin söylemi kısaltması, niyetini değiştirmediğinden bu tür ifadeler hakaret suçu oluşturur.

Polis ve Askere Yönelik Hakaret Sayılmayan Kelimeler

Hakaret suçunun kamu görevlilerine karşı işlenmesi durumunda ceza artırımı yapılmaktadır. Ancak, bazı ifadeler hukuki açıdan hakaret sayılmamaktadır. Örneğin, polislere veya askerlere karşı dile getirilen:

 “Siz kimsiniz?”

“Hayvanca davranan üniformalılar”

“Defolun gidin”

“Lan” gibi ifadeler, uygulamada hakaret suçunun unsurlarını taşımadığı kabul edilmektedir. Bu sözlerin eleştiri ve tepki boyutunda kaldığı belirtilmektedir.

Hemşire ve Doktora Yönelik Hakaret Sayılmayan Kelimeler

Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet ve hakaret eylemleri sıkça gündeme gelse de, bazı ifadeler hakaret suçu kapsamında değerlendirilmemektedir. Örneğin:

 “İşini doğru yap”

“Ne biçim doktorsun?”

“Kasap mısın?” gibi sözler, incitici olsa da hukuken hakaret suçu olarak kabul edilmemektedir. Bu ifadeler, ağır eleştiri veya şikâyet boyutunda değerlendirilmektedir.

Avukata Yönelik Hakaret Sayılmayan Kelimeler

Mahkeme süreçlerinde tarafların avukatlara yönelik dile getirdiği:

 “Yalancı”

“Bir şey bilmez”

“Davadan haberi yok”

“Kukla”

gibi ifadeler, Yargıtay kararlarına göre hakaret suçu oluşturmamaktadır. Bu sözlerin, davadaki gerilim nedeniyle yapılan eleştiriler olduğu kabul edilmektedir.

Öğretmene Yönelik Hakaret Sayılmayan Kelimeler

Öğretmenler, öğrencilerle olan ilişkilerinde zaman zaman tepkili ifadelerle karşılaşabilmektedir. Ancak, şu ifadeler hukukta hakaret sayılmamaktadır:

 “Notumu doğru vermediniz”

“Yanlış anlatıyorsunuz”

“Ne biçim öğretmensin?”

“Senden hoca olmaz”

Bu tür ifadeler, genellikle eleştiri veya memnuniyetsizlik olarak değerlendirilir ve hakaret kapsamına girmez.

Beddua Hakaret Sayılır mı?

Birine kötü dileklerde bulunmak, yani beddua etmek, Yargıtay kararlarına göre hakaret kapsamında değerlendirilmemektedir. Beddua, bir kişiye değil Allah’a yöneltilen bir talep olarak kabul edilmektedir. Örneğin, “Allah seni bildiği gibi yapsın” gibi sözler, dini ve hukuki açıdan hakaret suçu oluşturmaz.

Kamu Görevlilerine Yönelik Hakaret Suçu

Polis, asker, doktor gibi kamu görevlilerine yönelik sözler bazen hakaret niteliği taşımaz. "Lan," "siz kimsiniz," "defol git," "ne biçim doktorsun" gibi ifadeler kamu görevlilerine söylendiğinde hakaret kapsamı dışında bırakılabilir.

Hakaret Suçunda Delil ve Yöntemler

Hakaret suçunun ispatlanmasında tanık ifadeleri, SMS, ses kaydı gibi deliller kullanılabilir. Ancak, hukuka aykırı elde edilen deliller yargılamada dikkate alınmaz.