Ayıplı Mal Nedir, Tüketici Hakları Nelerdir?

Ayıplı mal, satın alındığında beklenen veya taahhüt edilen işlevleri yerine getiremeyen, eksik veya hatalı özelliklere sahip olan ürünleri ifade eder. Tüketicinin satın aldığı mal, eğer satışa sunulduğu sırada taşıması gereken niteliklere sahip değilse veya malın asıl ve tüketici nezdindeki değerini azaltan bir eksikliği varsa, bu durumda mal “ayıplı” olarak kabul edilir. Bu kavram, tüketici haklarını koruma altına alan ve tüketicinin mağduriyetini önlemeye yönelik yasal düzenlemelerde ayıplı mal veya ayıplı hizmet olarak sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.

Ayıplı Mal Neleri Kapsar?

Ayıplı mal kapsamına giren durumlar, çeşitli kategorilerde ele alınabilir:

Fiziksel Hatalar: Ürünlerin dış görünüşünde veya yapısal bütünlüğünde mevcut olan kusurları ifade eder. Bu tür hatalar, ürünün çizilmiş, ezilmiş, çatlamış veya renk değişimine uğramış olması gibi fiziksel deformasyonlar şeklinde ortaya çıkar.

İşlevsel Bozukluklar: Ürünün beklenen veya vaat edilen fonksiyonları yerine getirememesi durumudur. Örneğin, bir yazıcının kâğıt çekmemesi veya bir buzdolabının soğutmaması gibi durumlar, işlevsel bozukluk olarak değerlendirilir.

Tasarım Hataları: Ürünün tasarım aşamasında yapılan hatalardan kaynaklanır. Bu hatalar, genellikle ürünün güvenliğini, kullanım kolaylığını veya işlevsel özelliklerini olumsuz etkiler.

Üretim ve Montaj Hataları: Ürünün imalat sürecindeki yanlışlıklardan kaynaklanır. Yanlış monte edilmiş parçalar veya eksik bileşenler gibi durumlar bu kategoriye girer.

Yanlış veya Eksik Ürün: Tüketicinin sipariş ettiği üründen farklı bir ürün alması veya eksik parçaların gönderilmesi durumları bu kapsama girer.

Garanti ve Servis Sorunları: Ürünün garanti kapsamındaki hatalarının giderilmesinde yaşanan sorunlar veya yetersiz servis hizmetleri de ayıplı mal olarak kabul edilir.

Yasal Uyumsuzluklar: Ürünlerin yerel veya uluslararası yasal standartlara uygun olmaması durumudur. Bu tür ürünler, tüketiciler için ciddi riskler oluşturabilir.

Sağlık ve Güvenlik Riskleri: Ürünün kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek sağlık veya güvenlik riskleri de ayıplı mal kapsamında değerlendirilir.

Bu da ilginizi çekebilir: Tabii Üyeliği Ne Kadar?

Ayıplı Mal Nasıl Tespit Edilir?

Ayıplı mal tespiti, malın satın alınmasından sonra yapılır ve kapsamlı bir teknik inceleme gerektirir. Malın etiketlerine, ambalajına, tanıtım ve kullanma kılavuzlarına bakılarak belirtilen özelliklerin malda mevcut olup olmadığı kontrol edilir. Eğer mal bu belirtilen özellikleri taşımıyorsa veya reklam ve ilanlarda yer alan bilgilere uymuyorsa, mal ayıplı kabul edilir. Ayrıca, malın kullanımı sırasında ortaya çıkan arızalar da dikkate alınır ve görsel olarak belgelendirilir. Tüketiciler, şüphelendikleri durumlarda, malın incelenmesi için yetkili servislerden veya bağımsız uzmanlardan destek alabilirler.

Ayıplı Mal Satın Aldığımızda Ne Yapmalıyız?

Satın aldığınız malı dikkatlice inceleyin ve ayıp niteliğinde bir durumun bulunup bulunmadığını kontrol edin. Herhangi bir ayıp tespit etmeniz halinde, ayıbı gösteren fotoğraf veya video çekin ve satın alma belgelerini saklayın.

Ayıplı malı en kısa sürede satıcıya bildirin. Bildirimi yazılı olarak yapmanız önemlidir. (E-posta, noter kanalıyla vb.) Bildirimde malın ayıbını detaylı bir şekilde açıklayın ve taleplerinizi belirtin (değişim, iade, tamir vb.).

Satıcı, bildiriminizi aldıktan sonra sizinle iletişime geçerek sorunu çözmeye çalışacaktır. Satıcının sunduğu çözümü kabul edebilir veya başka bir çözüm talep edebilirsiniz. Eğer satıcı ile anlaşma sağlayamazsanız, bir sonraki adıma geçebilirsiniz.

Satıcı ile anlaşma sağlanamadığı durumlarda, değeri 104.000 TL’nin altında olan uyuşmazlıklar için Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirsiniz. Başvuru için gerekli belgeler ve dilekçe ile başvurunuzu gerçekleştirin.

Ayıplı malın değeri 104.000 TL’nin üzerindeyse veya Tüketici Hakem Heyeti kararından memnun değilseniz, Tüketici Mahkemelerine başvurabilirsiniz. Mahkeme süreci daha uzun ve karmaşık olabileceğinden bir avukattan destek almanız tavsiye edilir.

Tüketicinin Seçebileceği Haklar Nelerdir?

Ayıplı mal durumunda tüketicinin seçebileceği haklar şunlardır:

Ürünü İade Etmek: Satın aldığınız ürünü iade edebilir ve ödediğiniz parayı geri alabilirsiniz.

Ücretsiz Onarım Talep Etmek: Malın ücretsiz olarak onarılmasını isteyebilirsiniz.

Ürünün Yenisini İsteme: Ayıplı olan malın ayıpsız yeni bir örneği ile değiştirilmesini talep edebilirsiniz.

Fiyat İndirimi İsteme: Malın ayıbına veya kusur derecesine uygun olarak fiyatta indirim talep edebilirsiniz.

Bu haklardan herhangi birini kullanmak istediğinizde, talebinizi satıcıya bildirmeli ve satıcıdan bu talebi yerine getirmesini istemelisiniz. Eğer satıcı, talebinizi 30 iş günü içinde yerine getirmezse, diğer haklarınızı kullanarak sözleşmeden dönebilir veya tazminat talep edebilirsiniz.

Bu da ilginizi çekebilir: Bağımsız Denetim Nedir, Neden Önemlidir?

Ayıplı Mal İçin Nereye Başvurulur?

Ayıplı mal durumunda resmi yollara başvurmak isteyen tüketiciler için birkaç seçenek bulunmaktadır:

Tüketici Hakem Heyetleri: Değeri 104.000 TL’nin altında olan uyuşmazlıklar için İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirsiniz. Başvurular genellikle ücretsizdir ve şahsen, posta yoluyla veya e-Devlet üzerinden yapılabilir.

Tüketici Mahkemeleri: Değeri 104.000 TL’nin üzerinde olan uyuşmazlıklar için veya Tüketici Hakem Heyeti kararından memnun kalınmayan durumlarda, Tüketici Mahkemelerine başvurulabilir.

Başvurular sırasında, ayıplı mal veya hizmetle ilgili tüm belgeleri hazır bulundurmanız ve başvuru dilekçesinde uyuşmazlık konusunu ve tercih ettiğiniz hakları açıkça belirtmeniz önemlidir.

Ayıplı Mal Örneği

Bir tüketici, tanınmış bir elektronik mağazasından yeni bir akıllı televizyon satın alır. Bu televizyonun ultra yüksek çözünürlükte (4K) görüntü kalitesi sunduğu belirtilmiştir. Ancak, televizyon kurulduktan sonra tüketici, cihazın sık sık donduğunu ve bazı akıllı ev cihazlarıyla uyum içinde çalışmadığını fark eder. Ayrıca, televizyonun vaat edilen 4K çözünürlükte olmadığını fark eder. Bu durumda, tüketici ayıplı mal tespitini yaparak satıcıya bildirimde bulunmalı ve hakkını aramalıdır.