Patent Nedir? Nasıl Alınır?

Şirketler faaliyet gösterdikleri alanlarda rakiplerinden bir adım önde olabilmek adına yeniliklere açık olmalı ve kendini geliştirmelidir. Ticari hayattaki bu rekabet ortamı şirketlerin yeni buluşlar ortaya koymasının yolunu açar. Şirketlerin emek, zaman ve para harcayarak geliştirdikleri buluşları üzerinde kanunen hak sahibi olabilmeleri ise patent almak için başvuru yapmalarına bağlıdır. Peki patent ne demek? Patent belgesi nedir? Detaylarını bu yazımızda bulabilirsiniz.

Patent Nedir?

Patent ne demek kısaca üzerinde durmak gerekirse “patent” kelimesi Türk Dil Kurumu sözlüğünde şu şekilde tanımlanır:

“Bilimsel ve teknik bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren resmi belge.”

“Patent hakkı nedir?” sorusunu ise bir buluşun patentine sahip olmak olarak cevaplayabiliriz. Diğer bir deyişle patent alma işlemi sonucunda ilgili buluşun maddi ve manevi tüm hakları patent sahibine ait olur. Türk Patent ve Marka Kurumu (“TPMK”) tarafından verilen patent belgesi sayesinde buluşun başka kişiler tarafından kullanımı patent hakkı sahibinin iznine bağlıdır. Gerekli izinler alınmadan buluşun kullanılması, üretilmesi veya satılması halinde patent sahibinin talebi üzerine ilgili kişiye hukuki yaptırımlar uygulanır.

Patentler kendi içinde 3 gruba ayrılır:

• İncelemeli patent: Buluşun özgünlük durumu detaylı incelemeye tabi tutulduktan verilen patent türüdür.
• İncelemesiz patent: Buluşun özgünlük durumu hızlı bir incelemeye tabi tutulmuştur. Detaylı inceleme yapılmamıştır.
• Faydalı model: Sanayi alanında kullanılan buluşlara yönelik verilen patent türüdür.

Patentin incelemeli veya incelemesiz şekilde alınmış olması patent hakkının süresi bakımından önem taşır. İncelemeli patent verilirken buluş detaylı bir incelemeye tabi tutulduğu için tescil tarihinden itibaren 20 yıl boyunca patent hakkı geçerli olur.

İncelemesiz patent için ise hakkın geçerlilik süresi daha kısa olup toplamda 7 yıldır. Ayrıca detaylı bir inceleme yapılmadığı için patentin geçerliliği ve yararlılığı devlet tarafından garanti edilmez.

Her iki patent türünde de süre bitiminden sonra ilgili buluş kamuya mal olur ve herkesçe kullanılabilir hale gelir.

Patent Nasıl Alınır?

Patent almak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, bizzat veya bir vekil aracılığıyla TPMK’ye başvurmaları gerekir. TPMK aşağıdaki kriterleri göz önünde bulundurarak başvuruyu inceler:

• Patent başvurusu yapılan buluş yenilikçi olmalı, halihazırda mevcut olan başka bir buluşla benzer olmamalıdır.
• Buluşun daha önce var olmayan bir fonksiyonu sağlıyor olması gerekir.
• Buluşun o günün teknolojisinde üretilebiliyor olması ve mevcut sanayide kullanılabilecek nitelikte olması gerekir.

Patent Başvurusu Nasıl Yapılır?

Herhangi bir buluşla ilgili patent alabilmek için gerekli evraklar ile birlikte TPMK’ye başvurulması gerekir. İncelemelerin sağlıklı şekilde yapılabilmesi için evrakların tam ve eksiksiz olmasına özen gösterilmelidir. Aksi halde tamamen şekli nedenlerle veya eksik evrak nedeniyle başvuru sonucunda olumsuz cevap alınması söz konusu olabilir. Bu tür bir olumsuzluk yaşamamak adına patent başvuru dosyasının hazırlanmasında bir uzmandan yardım almak düşünülebilir.

Patent Başvurusu İçin Gerekli Evraklar

Patent başvuru işlemleri için aşağıdaki belgelerin hazır bulundurulması gerekir:

• Patent başvuru formu: Başvuru sahibine ilişkin bilgilere yer verilir.
• Buluşla ilgili kısa bir bilgilendirme sunan özet: Buluş ile elde edilen yenilikler belirtilir. Fazla detaya inilmez.
• Buluş ile ilgili detaylara yer verilen tarifname: Burada buluşun halihazırda kullanılan teknolojiye göre özgün olmasını sağlayan detaylara yer verilir. Buluşa benzer mevcut ürünler varsa, bunlarla arasındaki fark detaylıca açıklanmalıdır.
• Teknik resimler: Buluşun siyah beyaz resimleri başvuru sırasında eklenmelidir. Bunun yanı sıra buluşun çalışır haldeyken çekilmiş bir fotoğrafı da mutlaka olmalıdır. Buluşun detaylı parçalarına ve mekanik aksamına ait çizimlere yer verilmelidir.
• İstemler: Buluşun patent koruması altına alınmak istenen bölümleri ve özellikleri açıklanır.
• Vekaletname

Patent başvurusu için ayrıca bir patent alma ücreti de bulunur. Yukarıda belirtilen evrakların yanı sıra bu ücretin de başvuru öncesinde ödenmesi gerekir. Aksi halde patent başvurusu reddedilir.

Patent başvuru ücretleri her yıl yenilenir. Bu nedenle başvurunun yapıldığı tarihteki güncel tarifeye dikkat etmek gerekir. 2023 yılı için patent başvuru ücreti 224.74- TL olarak belirlenmiştir.

Patent ücreti ile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ileriki yıllarda yapılması gereken ödemelerdir. Patent başvuru ücreti ödendikten sonra 1 yıl boyunca tekrar bir ücret ödenmesi gerekmez. Bununla birlikte patentin tescil tarihinden sonraki her 1 yıllık periyotlarda yeniden tescil ücreti ödenmesi gerekir. Patentin kaçıncı yılında olduğuna göre ödenmesi gereken ücret 20 yıllık süre boyunca değişir. Patent hakkının devam edebilmesi için bu ödemelerin takip edilmesi ve eksiksiz şekilde yapılması önemlidir.

Patent Onayı Ne Kadar Sürer?

Patent onay süresi için kesin bir bilgi vermek oldukça zordur. Patent başvurusu yapılan buluşlar tüm teknik yönleriyle incelenir. Buluşun niteliğine göre bu inceleme birkaç ay sürebileceği gibi birkaç yıl sürmesi de mümkündür.

Patent Neden Alınmalı?

Bir buluş ortaya çıkarmak oldukça zaman alan ve emek isteyen bir süreçtir. Patent almak, üzerinde büyük emekler olan bir buluş kamuya açılmadan önce ona ait tüm maddi ve manevi hakları koruma altına sağlar. Buluş sahibinin izni olmaksızın diğer kişilerin buluştan maddi veya manevi kazanç elde etmesinin önüne geçilir.

Buluşlarının hukuki olarak korunduğunu bilmek kişilere yeni araştırmalar yapma konusunda motivasyon sağlar. Şirketler Ar-Ge çalışmalarını artırır. Patent hakkı ile buluşların korunması, kişilerin ve şirketlerin araştırma faaliyetlerini artırmasına ve buna bağlı olarak ülke ekonomisinin kalkınmasına olumlu yönde etki eder.

Patent Sorgulama Nasıl Yapılır?

Bir buluş için patent başvurusu yapmadan önce patent marka sorgulama işlemi yapılması önemlidir. Aksi halde mevcut bir buluş için patent başvurusunda bulunmak hem kişilerin veya firmaların itibarını zedeleyebilir hem de patent sahibi ile hukuki sorunlar yaşanmasına neden olabilir.

Patent sorgulama işini patent uzmanları yapar. Patent başvurusu yapılmak istenen buluşun mevcut diğer patentlerle karşılaştırmasını yapar. Bu işlem sırasında marka, logo, dış görünüş, vb. tüm kriterler dikkate alınır.