Engellilerin İşyerindeki Hakları Nelerdir?

Bir kişinin doğuştan veya sonradan geçirdiği bir kaza ya da hastalık sonucu oluşan sakatlığı, engellilik olarak tanımlanır. Engelli bireylerin sosyal ve iş hayatında diğer herkesle eşit haklara sahip olmaları gerekir. Bu yazımızda, engelli bireylerin iş hayatındaki yasal haklarından bahsedeceğiz.

Özel Sektörde Çalışan Engellilerin Hakları Nelerdir?

Özel sektörde çalışan engellilerin diğer çalışanlarla eşit veya özel ayrıcalıklı tutulabilmeleri için kanun tarafından korunan hakları mevcuttur.

Engelli İstihdamı Zorunluluğu: Engelliler, işe alımları için ayrıcalıklı bir durumda değillerdir, bunun yerine işverenlere engellileri istihdam etmeleri için belirli bir kota belirlenmiştir. Bu kota, işverenlere engelli bireyleri işe almaları için yasal bir zorunluluk getirir. Bu sayede, engelli bireylerin iş gücüne katılımı teşvik edilir ve iş dünyasında daha fazla fırsat eşitliği sağlanır.

Uygun İş Koşulları: Engellilerin çalışma ortamlarının engel durumlarına uygun hale getirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması işverenin sorumluluğundadır. Bu kapsamda, işyerinde engelliye uygun rampa, asansör gibi fiziki düzenlemelerin yapılması, gerektiğinde iş ekipmanlarının ve mobilyalarının engelliye uygun hale getirilmesi gibi düzenlemeler yapılmalıdır.

Eşit Haklar ve Şartlar: Engellilere karşı ayrımcılık yapılması yasaktır. İşverenler, engelli çalışanlara diğer çalışanlardan farklı muamele yapamaz. İşe alım, işten çıkarma, terfi, maaş, tayin, eğitim gibi konularda ayrımcılık yapamazlar.

Engelliye Destek Hizmetleri: Engelli çalışanlara işlerini daha iyi yapabilmeleri için gerekli destek hizmetleri sağlanmalıdır. Bu destekler arasında işe uygun eğitimler, rehberlik hizmetleri, teknik destekler ve benzeri uygulamalar bulunabilir.

Ayrımcılık Yasağı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

İşverenler veya insan kaynakları departmanları, engelleri bireylere karşı negatif ayrımcı uygulamada bulunamazlar. Bu yasak sadece iş yerinde de geçerlidir. Eğer böyle bir ayrımcılık gerçekleşirse, engelli çalışanlar işten haklı bir şekilde ayrılabilirler ve kıdem tazminatı da dahil olmak üzere kaybettikleri tüm hakları talep edebilirler.

5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’da istihdam üzerinden tanınan haklar yasa hükmünce korunmuştur. Madde detayları şu şekilde;

“İşe başvuru, alım, önerilen çalışma süreleri ve şartları ile istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dâhil olmak üzere istihdama ilişkin hiçbir hususta engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan engellilerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, engelinden dolayı diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz.”

Kanun tarafından da korunan engelli çalışana ayrımcılık yasağı gereğince, bu tür davranışlarda bulunan işverenler suçlu sayılır ve haklarında cezai yaptırım uygulanabilir.

Çalışma Koşullarının Engellilere Uygun Hale Getirilmesi

İşverenler, kamu veya özel sektörde engelli istihdamını sağladıktan sonra, bu çalışanların iş koşullarına dikkat etmek, ayrıcalık tanımak zorundadır. İşverenler engelli çalışanlar için uygun fiziksel ve zihinsel çalışma ortamları oluşturmalıdır. Engelli bireylere uygun olmayan iş koşullarının giderilmesi daha verimli ve kapsayıcı bir çalışma kültürünün oluşturulmasına yardımcı olacaktır.

Öncelikle, işyerinde engelli rampaları, asansörler, geniş koridorlar gibi fiziksel düzenlemeler yapılmalıdır. İş ekipmanları, engel durumlarına uygun olarak tasarlanmalı ve iş istasyonları ergonomik olarak düzenlenmelidir. Engelli çalışanların işlerini daha iyi yapabilmeleri için gerekli eğitimlerin verilmesi ve iş ortamının engellilere duyarlı hale getirilmesi önemlidir.

Engellilerin Emeklilik 2024 Şartları

Engelli emeklilik hakkı belirli koşulları yerine getiren kişilere tanınmaktadır. Bu koşulları sağlayan bireyler, prim gün sayılarını tamamladıklarında emeklilik için başvuruda bulunabilirler.

1. 2. ve 3. dereceden engel oranına sahip kişiler engelli emeklilik şartlarından yararlanabilir.

%40 engelliler:

%60 engelliler

%80 ve üzeri engelliler:

Engelli Erken Emeklilik Şartları Nedir?

Engelliler için en erken emeklilik tarihi 15 yıldır. %60 ve üzeri engelliler, 15 yıllık sigortalıysa ve 3600 ila 3960 prim gününü doldurmuşsa emekli olabilir. Ancak, çalışan eğer iş sırasında kaza veya meslek hastalığı nedeniyle malul olup bakıma muhtaç olacak noktadaysa doğrudan emekli olabilir.

Engelliler Kaç Saat Çalışabilir?

Kanunda, engellilerin çalışma saatleri ile ilgili detaylı bir bilgilendirme bulunmaz. Engelli çalışanlar da diğer çalışanlar gibi haftada 45 saat çalıştırılabilir. Onayları haricinde mesai saatleri dışında fazladan mesai veya gece nöbetine kalmaları yasaktır.

Engelli Çalışanların İzin Hakları

Engelli çalışanlar, ücretli veya yıllık izin kapsamında da diğer çalışanlarla aynı haklara sahiptir. Detaylı bilgi için bknz.

Engelliler Hangi İşlerde Çalıştırılamaz?

Yer altı(madencilik vs.) ve su altı(dalgıç, su altı mühendisi vb.) işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz. Ayrıca engelliler, sağlık kurulu raporunda çalıştırılamayacakları belirtilen işlerde çalıştırılamaz.

Eleman.net’te Engelliler İçin Öne Çıkan İşler

Eleman.net, kurulduğu günden bu yana engelli istihdamına büyük önem vermektedir. Bu kapsamda, engelsiz.eleman.net’i kuran ve işverenlerin ücretsiz kullanımına sunan eleman.net, gerçekleştirdiği projelerle engelli istihdamını geliştirmeye ve katkı sağlamaya devam etmektedir. Eğer engelli bir bireyseniz iş ilanlarına başvurabilirsiniz. Engellilere yönelik iş ilanlarının yaygınlaşmasını istiyorsanız engelsiz.eleman.net’teki iş ilanlarını çevrenizle paylaşabilirsiniz.

engelsiz.eleman.net işverenler için ücretsiz bir platformdur. İşveren olarak daha fazla bilgi almak için işveren olarak üye olun ve bize mesaj gönderin ya da çağrı merkezimize ulaşın.