İskonto Nedir? Nasıl Hesaplanır?

İskonto ifadesi, İtalyanca indirim anlamına gelen “sconto” kelimesinden Türkçe diline geçen kelimelerden biridir. Ticaret hayatında işletmecilik, bankacılık, finans, sigortacılık gibi çok geniş bir alanda kullanılır. Peki iskonto nedir ve nasıl yapılır? Gelin aklınızdaki sorulara yanıt olarak iskonto özelliklerine ve iskonto hesaplama örneklerine birlikte göz atalım.

İskonto Nedir? İskonto Hesaplama Nasıl Yapılır?

İskonto, en basit ifadeyle ürün veya hizmetin bedelinde indirim yapmak anlamına gelir. İskonto ayrıca yandan kırdırma anlamında da kullanılabilir.

Ticari işlemlere dayalı olan, vadesi gelmemiş çek ve senetlerin nakde çevrilmesi olarak tanımlayabileceğimiz iskonto kredisi veya iştira kredisi, halk arasında kırdırma olarak adlandırılır. İşletmeler, nakit ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla, tahsil kabiliyeti yüksek ama henüz vadesi gelmemiş çek ve senetleri iskonto edebilirler. Bu sayede nakit ihtiyaçlarını alacağının vadesini beklemeden karşılayabilirler. Türkiye’de İskonto kredisi vermeye yani çek, senet ve faturaları kırmaya yetkili kuruluşlar bankalar ve faktoring şirketleridir.

Örneğin 6 ay sonra ödenmesi gereken bir senet ya da çeki kırdırarak, üzerinde yazan tutarın bir miktar eksiğini nakit olarak almak mümkün olabilir. Bu noktada, faturada iskonto nedir sorusuna da değinmek gerekirse, ileri tarihli ödenecek olan faturalar da çek ve senetler gibi iskontolu kırdırılabilir.

İskonto (İndirim) Oranı Nasıl Hesaplanır?

İşletmeler, ürünlerini kendi belirledikleri durumlara göre ya da müşterisi ile yapacağı pazarlıktaki anlaşmalarına göre tutar olarak ya da satış fiyatı üzerinden oran olarak iskonto yapabilir. İskonto, faturada yer alan ürünlere ayrı ayrı uygulanabileceği gibi, faturadaki ürünlerin toplamına da uygulanabilir.

“İskonto oranı nasıl hesaplanır?” sorusuna yanıt olarak bir örnek üzerinden gidilmesinde fayda var. Bir malın fiyatı etiketi üzerindeki fiyatı ve iskonto öncesi fiyatı da gördüğünüz bir alışveriş yaptığınızı varsayın. Bu alışverişinizde ne kadar iskonto uygulanmış olduğunu bulmak isterseniz, yapmanız gereken işlem, fiyat değişim tutarını, ilk fiyata bölmek olmalıdır.

Örneğin; iskontosuz fiyatın 4.500 TL olduğu bir alışverişte iskonto sonrası fiyat 3.600 TL’ye indirilmiş olsun. Peki, bu iş yeri yüzde kaç oranında iskonto uygulanmıştır? 4.500 TL - 3.600 TL = 900 TL indirim yapılmıştır. 900 TL / 4500 TL * 100 = 20. Bu hesaplama sonucunda, yüzde iskonto hesaplama yöntemi ile örneğimizdeki bu mala uygulanan iskonto oranı %20 olarak karşınıza çıkar.

İskontolu (İndirimli) Fiyat Nasıl Hesaplanır?

İskontolu satış yapılacaksa, iskonto nasıl hesaplanır sorusu gündeme gelir. İskonto hesaplama işlemini hesap makinesi aracılığı ile kolayca yapabilirsiniz.

Örneğin, 1.000 TL fiyatı olan bir üründe %20 indirim iskonto uygulamak isterseniz şu şekilde tuşlamanız yeterli olacaktır: 1.000 - [1.000 x (20/100)]

Bu işlemde çıkan sonuç yani 800 TL %20 iskontolu fiyat olurken 200 TL de yapılan iskonto tutarını yani indirim tutarını gösterir.

İndirimsiz Fiyat Nasıl Hesaplanır?

Bir mal ya da hizmetin fiyatında indirim yapmanın yanı sıra bazı durumlarda ise indirimli bir malın indirimsiz fiyatını bulmak isteyebilirsiniz.Bir mal veya hizmetin indirimli fiyatını ve indirim oranını biliyorsunuz ama indirim yapılmadan önceki fiyatını hesaplamak istiyorsanız şu formülü kullanabilirsiniz:İskontolu fiyat / (1 - % indirim oranı)

Örneğin %45 iskontolu hali 165 TL olan bir ürünün iskonto yapılmadan önceki fiyatını şu şekilde bulabilirsiniz:

165 / (1 - 0,45) formülünden

165 / 0,55 = 300 TL olarak karşınıza çıkar.Hesap makinesi ile pratik bir şekilde hesaplamak isterseniz, ilk önce yapılan iskonto oranını 100’den çıkarıp, böleceğiniz rakamı bulmalısınız. Sonrasında iskontolu fiyatı, 1’den çıkararak bulduğunuz rakama bölebilirsiniz. Yukarıdaki örneği hesap makinesi ile yapmak için: 1 - 0,45 = 0,55

165 / 0,55 = tuşladığınızda 300 sonucunu elde edebilirsiniz.

İskonto Kredisinin Kırdırma Oranı Neye Göre Hesaplanır?

Paranın bir zaman değeri vardır. Bir miktar parayı, bugün bankaya mevduat olarak yatırsanız, örneğin bir yıl sonra faizi ile birlikte elinize geçecek daha yüksek bir meblağ söz konusu olur. Bu işlemi tersten de değerlendirmek mümkündür.

Gelecek yıl elinize geçeceği vadedilen bir miktar parayı, 1 yıl beklemektense, bir kısmını eksik olacak şekilde, hemen şimdi almayı tercih edebilirsiniz. İskonto kredisi, iştira kredisi veya kırdırma işlemini, bankaya faiz karşılığı mevduat yatırma işleminin tersi gibi düşünmek mümkündür.

Bankalar ve faktoring şirketleri öncelikle çeki, senedi ya da faturanın kesildiği şirketin kredi notu derecesini kontrol eder. Ödenmesi kuvvetle muhtemel yani tahsil kabiliyeti yüksek bir evrak ise, kırdırma işlemini yapan işletmeye ödeyecekleri nakit tutarı, paranın zaman değerini dikkate alarak hesaplarlar.

Çekin, senedin veya açık faturanın üzerinde yazan rakamı, tahsilatın yapılması gereken tarihi, enflasyon oranını, faiz oranlarını ve kendi gelir beklentilerini dikkate alarak bir hesaplama yaparlar ve evrakın üstünde yazan rakamdan vade tarihine kadar süreye tekabül eden faizi, komisyonu, KKDF ve BSMV gibi yasal kesintileri düşerek nakit ödenebilecek tutarı belirlerler.

Ticari çek ve senet ödemeleri, belediye sınırları içinde ise iskonto kredisi, belediye sınırları dışında ise İştira kredisi olarak isimlendirilirler. Kredi işlemi uygulandıktan sonra söz konusu çek, senet veya faturanın alacaklısı, krediyi veren banka veya faktoring şirketi olur ve önceki sahibi bu evrak üzerinde herhangi bir hak talep edemez.