Çalışan Kaç İhtarda İşten Çıkarılabilir?

İhtar, çalışanların kurallara uymaması durumunda işverenler tarafından yasal yollarla yapılan uyarılara verilen isimdir. Yazılı ya da sözlü olarak verilebilen ihtar, yasal nitelik taşır ve yaptırım bildiriminde bulunur. Çalışanın işe gelmemesi, işe geç gelmesi ya da benzeri kuralları ihlal etmesi durumlarında işverenin haklarını koruma ve işten çıkarma sürecini başlatma gibi farklı amaçlar taşır.

İhtar Nedir ve Neden Verilir?

İhtar, işverenin çalışana yasal kurumlar aracılığıyla gönderdiği resmi uyarı bildirileridir. Çalışanın iş kurallarına uymaması durumlarında verilen ihtar, işveren ve çalışan arasındaki yasal iş sözleşmesinin bir getirisidir. İşe giriş sürecinde imzalanan sözleşme hem çalışana hem de işverene çeşitli haklar ve yükümlülükler verir. Çalışanın sözleşmeyle üstlendiği sorumluluklarını yerine getirmemesi durumunda işveren zarara uğrayabilir. İşverenler, bu zarardan kaçınmak için çalışanlarını yasal yollarla uyarabilir ya da işten çıkarma sürecini başlatabilir. Her ikisi için de yasal ihtar gerekir.

İhtarın temel amacı, işverenin çalışanı uygunsuz davranışları konusunda uyarması ve sözleşmedeki şartlara uymamaya devam etmesi durumunda işten çıkaracağını ya da çeşitli yaptırımlar uygulayacağını belirtmesidir. Yasal bir belge olan ihtar, ilerleyen dönemlerde işveren ve çalışan arasında doğabilecek hukuk davalarında işverenin iddialarını ispatlamasını da kolaylaştırır. Bununla birlikte ihtar, iş sözleşmesini haklı gerekçeyle feshetme sürecinin önemli bir basamağıdır. Çalışanı resmi yolla uyaran işveren, çalışanın kurallara aykırı davranışlarının devam etmesi durumunda iş akdini haklı sebeple feshedebilir. Haklı sebepli sözleşme feshi, çalışanın ihbar tazminatı hakkını da ortadan kaldırır.

Sözleşme şartlarına uymayan çalışanına ihtar gönderen işverenler, işten çıkarma sürecini yasal gerekliliklere uygun bir şekilde gerçekleştirir. Gerekli durumlarda yasal yollardan ihtar veren firmalar, işten çıkarma süreci sonrasında haksız fesih suçlamasıyla karşılaşmaları durumunda kendilerini savunabilir. İşten çıkarma sürecinden önce işçiye sözleşmeye aykırı davranışları sebebiyle ihtarda bulunduğunu ispatlayabilen firmalar, süreci hukuki bir şekilde gerçekleştirdiklerini kanıtlayarak ceza alma riskinden korunabilir.

İhtar Türleri Nelerdir?

İşverenin çalışana verebileceği ihtarlar, sözlü ihtar ve yazılı ihtar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Sözlü ihtar, işverenin çalışanı sözlü olarak uyarması ve yaptırım ihtimalini belirtmesi şeklinde verilir. Yazılı ihtar ise şirket içi yazışma şeklinde olabileceği gibi noter kanalıyla çalışanın yasal adresine de gönderilebilir.

Sözlü ihtar, pratik bir yol olmasına rağmen hukuki açıdan çeşitli sakıncaları beraberinde getirir. İspatı zor bir yöntem olan sözlü ihtar, işten çıkarma sürecinden sonra oluşabilecek hukuk davalarında işverenin sorun yaşamasına sebep olabilir. İşçinin kendisine ihtar verilmediğini ve işçi savunma hakkı tanınmadığını iddia etmesi durumunda, işverene yasal ihtarda bulunup bulunmadığı sorulur. Bu noktada sözlü ihtarın delili sunulmazsa işveren mahkemede haksız pozisyona düşebilir.

Şirket içi yazışma türündeki yazılı ihtarlar da benzer şekilde hukuki soruna yol açabilir. Yazışmanın bir kopyası şirket arşivlerinde bulunsa dahi çalışan, ihtarın kendisine iletilmediğini iddia edebilir. Bu sebeple ihtarın ispatı konusunda sorun yaşamak istemeyen şirketlerin ya ihtar sonrasında çalışandan imza alması ya da ihtarı doğrudan noter kanalıyla yapması gerekir. Çalışanın yasal adresine noter üzerinden gönderilecek ihtarnameler, mahkemede kesin delil olarak kabul edilir ve noter kanalıyla ihtar edilen çalışanlar, işten çıkarılmadan önce kendilerinin uyarılmadığını iddia edemez.

Çalışan Kaç İhtar Aldığında İşten Çıkarılabilir?

İşverenlerin ihtar konusunda en çok merak ettiği noktalardan biri de yapılması gereken ihtar sayısıdır. İhtar sayısı, çalışanın iş akdi sonlandırılmadan önce kaç kez yasal uyarı yapılması gerektiğini belirtir. Bu sebeple de pek çok işveren, “İşçi kaç ihtarda işten çıkarılır?” sorusuna yanıt arar. Esasında zorunlu olan ihtar sayısı konusunda herhangi bir kanun maddesi yoktur. Yani “İşçi kaç ihtar alırsa işten çıkarılır?” sorusunun yanıtı, işverene göre değişiklik gösterir. Pek çok işveren, çalışanları işten çıkarmadan önce üç kez ihtar etmeyi tercih etse de bu durum yasal bir yükümlülük değildir. İşverenler, çalışanları tek ihtardan sonra da işten çıkarabilir.

Çalışanın ihtar sonrasında işten çıkarılabilmesi için ihtara konu olan davranışlarının devam etmesi ve işverenin bu durumu kayıt altına alması gerekir. Örneğin çalışan işyerine mazeretsiz bir şekilde gelmiyor ya da mesai saatinden sonra geliyorsa tek bir ihtar sonrasında işten çıkarılması mümkündür. Bunun gerçekleşebilmesi için işçinin ihtar sonrasında da söz konusu olan kabahati işlemesi ve işverenin bunu yasal olarak ispatlaması gerekir. İşverenler, çalışanın ihtara yol açan davranışlarının sürdüğünü ispatlamak için resmi tutanak tutmalı ve bu tutanağı şirket arşivinde saklamalıdır.

İşçinin Savunma Hakkı Nedir?

İşçiler, kendilerine yasal yolla ihtar ulaşması durumunda kendilerini noter üzerinden savunma hakkına sahiptir. İşçi savunma hakkı adı verilen bu hak, işçilerin isnatlardan korunması bakımından son derece önemlidir. Bununla birlikte işçiler, söz konusu davranışları geçerli mazeretler sebebiyle gerçekleştirmiş olabilir. İşçi savunma hakkı, bu mazeretlerin bildirilmesi ve işçinin haklarının korunması bakımından da önemlidir.

İhtar sonrasında itiraz ve savunma hakkını kullanmak isteyen işçilerin hızlı bir şekilde aksiyon alması gerekir. Yasal süre dolmadan yapılan savunma ve itirazlar, işçilerin haklarının korunması bakımından büyük önem taşır. İşçiler, yasal savunma ile kıdem tazminatı, izin ve birikmiş maaş gibi haklarını güvence altına alabilir. Bunun için de itiraz ve savunmanın yasal süre dolmadan yapılması gerekir. Yasal süre zarfında itiraz ve savunmada bulunmayan işçiler, hak edişlerini kaybedebilir ve mağduriyet yaşayabilir. Yapılan savunmada hukuki terimlerin doğru kullanılması ve yasaların doğru yorumlanması büyük önem taşır. Bu sebeple itiraz ve savunma hakkını kullanacak işçilerin avukat desteği almasında yarar bulunur.