Bağımsız Denetim Nedir, Neden Önemlidir?

İş dünyasında finansal beyanların doğru ve şeffaf olması hem şirketler hem yatırımcılar açısından önemlidir. Bağımsız denetim sayesinde şirketlerin, finansal standartlara uygun olup olmadığını anlamak mümkün olur. Peki, bağımsız denetim nedir? Konuya dair merak edilen başlıkları içerikte inceleyebilirsiniz.

Bağımsız Denetim Nedir, Neden Yapılır?

Bağımsız denetim, şirketlerin finansal tablolarının bağımsız kuruluşlar tarafından incelenmesi süreci olarak ifade edilebilir. Denetim aşaması şirketin muhasebe kayıtlarını, iç politikalarını ele alırken aynı zamanda şirket tarafından uygulanan standartları da kapsar. Bağımsız denetim firmaları tarafından gerçekleştirilen incelemede amaç, şirketin yıllık finansal tablolarının uluslararası raporlama standartları doğrultusunda olup olmadığını belirlemektir. Finansal göstergelerin bağımsız denetçiler tarafından incelenmesi; yatırımcıya ve kamuya şirketin finansal durumuna dair güvence sağlar. Bunun yanı sıra denetim sayesinde muhasebe ve finansal işleyişe dair etkinliklerin değerlendirilmesi de mümkün olur.

Bu da İlginizi Çekebilir: Tefe-Tüfe Nedir?

Bağımsız Denetim Şirketler için Neden Önemlidir?

Denetim süreçleri, şirketlerin güvenlik ve itibarından risk yönetimine kadar birçok konuda önem arz eder. Bağımsız denetimin şirketler için önemi şu başlıklar altında incelenebilir:

• Güvenlik ve İtibar: Denetim işlemleri, şirketin finansal tablolarının doğruluğu hakkında önemli veriler sunar. Bağımsız bir denetçi tarafından incelenen şirket itibar kazanır. Böylece şirketin paydaşları, şirketin finansal kararlarının doğru bir zeminde ilerlediğini düşünür.
• Yatırımcı Güveni: Şirkete yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, şirketin finansal durumu hakkında net bilgilere ulaşmak ister. Bağımsız otoriteler tarafından gerçekleştirilen denetimler sayesinde yatırımcılar, şirketin finansal göstergelerini güvenli bulabilir.
• İç Kontrol ve Risk Yönetimi: Denetim süreci, şirketin iç kontrol mekanizmalarını ele alır. İç kontrol sistemi ile birlikte şirketlerin raporlama süreçleri, politikaları, prosedürleri denetlenir. Böylece şirketin iç kontrol alanındaki zayıflıklar tespit edilebilir, iyileştirmeler yapılabilir. Bu da şirketlerin mali risklere karşı daha güçlü hâle gelmesini sağlayabilir.
• Yasal Düzenlemeye Uyum: Şirketlerin ülkedeki yasal düzenlemelere uyması son derece önemlidir. Denetim süreci, şirketlerin finansal tablolarının yasal düzenlemelere uygun olduğunu tasdik eder. Finansal verilerin bağımsız bir otorite tarafından incelenmesi, yasal düzenlemelere uygunluğun kanıtlanması açısından gereklidir.
• İyileştirme ve Danışmanlık: Denetim otoriteleri, şirketlerin finansal durumunu objektif bir gözle değerlendirir. Bu durum, denetçilerin şirket yetkililerine önemli iyileştirme önerileri sunmasına olanak tanıyabilir. Şirketler, finansal performanslarını artırmak için denetçilerden stratejik danışmanlık talep edebilir.

Bağımsız Denetime Tabi Olma Şartları Nelerdir?

Bağımsız denetime tabi olmak; şirketlerin büyüklüğüne, faaliyet alanına, hukuki yapısına göre belirlenir. 01.01.2024 tarihinden itibaren başlayan hesap dönemi için bağımsız denetim şartları şunlardır:

• Aktif toplamı 150 milyon Türk lirası olan şirketler
• Yıllık net satış hasılatı 300 milyon Türk lirası olan şirketler
• Çalışan sayısı 150 kişi ve üzeri olan şirketler

Bu koşullardan en az ikisini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler, bağımsız denetim süreçlerine tabidir. Ek olarak belediye şirketleri de bağımsız denetim yaptırmak, mali tabloları denetçilere kontrol ettirmek zorundadır.

Bağımsız Denetim Nasıl Yapılır?

Bağımsız denetçiler tarafından gerçekleştirilen kontroller yıllık olarak yapılır ve şu adımları içerir:

• Planlama: Denetim sürecine başlamak için bağımsız denetçi şirket ile iletişime geçer, ardından denetim planını hazırlar. İlk aşamada denetçi; şirketin faaliyetlerini, finansal prosedürlerini anlamak için şirket yetkilileri ile birlikte çalışır. Bu sayede ortaya detaylı bir kontrol planlaması çıkar.
• Veri Toplama: Denetçi, şirketin finansal tablolarını incelemek için gerekli olan mali kayıtları toplar. Kayıtlar genel olarak gelir-gider durumu, borçlar, varlıklar gibi verileri kapsar. Elde ettiği finansal verileri analiz eden denetçi, verileri doğruluk ve uygunluk bakımından inceler. Sonrasında verilerin finansal standartlara uygunluğunu denetler.
• İç Kontrol Değerlendirmesi: Denetçi, şirketin iç kontrol sistemlerini de inceler. Bu aşama şirketin raporlama, finansal işlem süreçlerini ifade eder. İç kontrol mekanizmasını farklı yönlerden ele alan denetçi, zayıf noktaları ortaya çıkararak şirketlere tavsiyeler verebilir.
• Denetim Testleri: Denetçi, çeşitli iç denetim testleri yaparak şirketin finansal tablolarının standartlara uygunluğunu test eder. Yapılan testler, finansal verilerin doğruluğunu teyit etme amaçlıdır. Bu aşamada gelir-gider durumu, varlıklar, borçlar, stoklar ve farklı finansal kalemler incelenir. Ek olarak test aşamasında varlık ve amortisman hesapları da gözden geçirilir.
• Raporlama: Denetçi, analiz ettiği tüm finansal veriler ışığında bir bağımsız denetim raporu hazırlar. Rapor, şirketin finansal kayıtlarının bağımsız bir denetçi tarafından incelendiğini belirtir. Denetçi; hazırladığı raporda şirketin finansal standartlara uygunluğunu, iç kontrol mekanizmasının sonuçlarını açıklar. Bunun yanında belgede olası zayıflıklar, öneriler de yer alabilir.

Bağımsız Denetimi Kimler Yaptırabilir?

Bağımsız denetim, denetleme sürecine tabi olan tüm şirketler için zorunludur. Belirli büyüklüğe ulaşmış olan, halka açık faaliyet gösteren şirketler denetimler sayesinde finansal işleyişi paydaşları ile paylaşır. Bunun yanı sıra büyük bütçelere sahip vakıflar, kamu kurumları, kooperatifler, dernekler de bağımsız denetim yaptırmalıdır. Yasalarla belirlenmiş büyüklükte olmayan şirketler ise itibar kazanmak, yatırımcı güveni oluşturmak adına gönüllü olarak denetim yaptırabilir.

Bağımsız Denetim Yaptırmamanın Cezası Nedir?

6102 sayılı TTK hükümlerine göre denetime tabi olup denetim yaptırmayan şirketler, çeşitli sonuçlarla karşılaşabilir. Bağımsız denetim cezası şunları içerir:

• Denetime tabi olan şirketler, bu süreci atladıklarında yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmünde kabul edilir. Ortaya çıkan tabloların genel kurulda incelenmesi, ibrası söz konusu olamaz.
• Denetim sürecinin göz ardı edilmesi, şirketin kâr dağıtımı, sermaye artırımı gibi durumlarına engel olur. Finansman kaynağı sağlayan şirketlere mali tablolar sunulamaz.
• Öte yandan seçilen denetçinin, şirkete ait internet hesaplarından duyurulmaması hâlinde TTK 562/12 maddesi gereği yönetim kurulu 100 günden 300 güne kadar adli para cezası alır. Ceza tutarı günlük 20-100 TL olup 300 gün için 6.000-30.000 TL’dir.