2024 Vergi Dilimleri: Gelir Vergisi Hesaplama

Türkiye'de ücretli çalışanların, takvim yılı içerisinde elde ettikleri toplam kazançların vergilendirilmesinde, gelir vergisi dilimleri kullanılır. Çalışanlar, gelir vergisine konu olan kazançları üzerinden artan oranlarda gelir vergisi öder. Gelir vergisi dilimleri, ücretli çalışanlar ya da ücret dışı elde edilen kazançlar üzerinden hangi oranda gelir vergisi alınacağını belirler.

Vergi Dilimi Nedir? Güncel Gelir Vergisi Oranları Ne Kadar?

Vergi dilimi uygulaması, vergide adalet sağlanabilmesi ve yüksek kazanç elde edenlerden daha yüksek gelir vergisi alınabilmesi amacıyla ülkemizde uygulanan bir sistemdir. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu 103. madde, gelir vergisine tabi olan kazançların hangi oranlarda vergilendirileceğine dair esasları belirler. Yürürlükte olan yasa kapsamında Türkiye'de, yüzde 15, yüzde 20, yüzde 27, yüzde 35 ve yüzde 40 olmak üzere 5 farklı oranda kademeli gelir vergisi uygulanır. 1 Ocak 2021 yılına kadar gelir vergisi dilimleri 4 adet olarak uygulanırken bu tarihten sonra 5. basamak olarak %40’lık gelir vergisi oranı getirilmiştir. Gelir vergisi oranlarının uygulanacağı tutarlar da gelir vergisi dilimlerini oluşturur. Her yıl enflasyon oranına göre yeniden değerleme oranında artırılan vergi dilimleri yıllık olarak güncellenir.

Gelir vergisi dilimleri hesaplanırken ücretliler ve ücret dışı gelir elde edenler olmak üzere iki ayrı tarife uygulanır. Ücretliler için uygulanan tarife ile SGK kapsamında ücretli bir işte çalışarak sağlanan kazançlar vergilendirilir. Ücret dışında kalan, kira gelirleri, sermaye kazançları, faiz gelirleri, hisse senetlerinden elde edilen gelirler, gayrimenkul alım satımlarından sağlanan kazançlar gibi çeşitli gelirlere ise ücret dışı gelir vergisi tarifesi uygulanır.

Ücretlilere uygulanan vergi dilimleri 2024 yılı için aşağıdaki gibidir:

Ücret dışında elde edilen gelirlere uygulanan vergi dilimleri 2024 yılı için aşağıdaki gibidir:

Vergi dilimleri 2024 brütten nete hesaplama işlemi yapılırken söz konusu aylık brüt kazanç üzerinden SGK işçi payı düşülerek vergi matrahı belirlenir. 2024 yılı için SGK işçi payı %14 olarak uygulanır. Buna ilave olarak yine 2024 yılı için %1 oranında işsizlik sigortası işçi payı da düşülür. Brütten nete doğru yapılan bu eksiltme işlemleri aylık kümülatif olarak toplanarak o ay için 2024 vergi dilimi hesaplama işlemi yapılır.

Vergi dilimi düzenlemesi kapsamında kümülatif hesaplama modeli kullanılır. Kümülatif vergi matrahı aylık olarak ortaya çıkan gelir vergisi matrahlarının toplanmasıdır ve her takvim yılı bitiminde sıfırlanır.

Vergi dilimleri 2023 yılı için en düşük oran olan yüzde 15’lik dilimde alt sınır 70.000 TL; en yüksek vergi dilimi olan %40 için üst sınır 1.900.000 TL olarak uygulanıyordu.

Gelir Vergisi Hesaplama Örneği

Vergi dilimi 2024 yılı için ücretli çalışan adına bir örnek üzerinden hesaplama yapalım.

Aylık brüt kazancı 40.000 TL olan bir ücretli çalışan için;

• Ocak ayında % 14'lük SGK işçi payı 5.600 TL, yüzde 1'lik işsizlik sigortası işçi payı 400 TL'dir.
• 6.000 TL (4.600 + 400) düşüldükten sonra ocak ayı gelir vergisi matrahı 34.000 TL'dir.
• 34.000 TL vergi matrahı yüzde 15'lik gelir vergisi dilimine (110.000 TL altında) denk gelir.
• Bu durumda ocak ayında ödenmesi gereken gelir vergisi 5.100 TL (34.000 * 0,15) olarak karşınıza çıkar.

Kümülatif maaş vergi dilimi hesaplama modelinde her ay vergi matrahı toplanarak ilerlenir. Şubat ayında kümülatif vergi matrahı aynı hesap üzerinden 68.000 TL (34.000 + 34.000) yine 110.000 TL'nin altında olduğu için gelir vergisi hala yüzde 15 uygulanır.

Mart ayına gelindiğinde ise kümülatif vergi matrahı 102.000 TL (34.000 + 34.000 + 34.000) 110.000 TL altında kaldığından yine yüzde 15'lik vergi dilimindedir.

Ancak nisan ayında toplam kümülatif vergi matrahı bir tane daha 34.000 TL eklenmesiyle 136.000 TL olur. Bu tutar 110.000 TL'yi aştığı için vergi dilimi bir sonraki basamak olan yüzde 20'ye yükselir. Ancak kümülatif model sayesinde 110.000 TL'ye kadar olan kısım için %15 (16.500 TL), kalan 26.000 TL'lik kısım için (136.000 - 110.000) yüzde 20'lik gelir vergisi alınır.

Bu durumda nisan ayı için aylık vergi matrahı olan 34.000 TL'nin 8.000 TL'si için yüzde 15'ten (8.000 * 0,15) 1.200 TL, yüzde 20'lik kısma kalan 26.000 TL için ise 5.200 TL (26.000 * 0,2) gelir vergisi ödenir. Yani nisan ayı için ödenen gelir vergisi 6.400 TL (5.200 + 1.200) olarak hesaplanır.

Hesaplama aynı yöntemle her ay için kümülatif olarak vergi matrahının üzerine eklenerek devam ettirilir. Örneğimizdeki 40.000 TL brüt ücretli çalışan Temmuz ayına geldiğinde bir sonraki vergi dilimi olan yüzde 27’lik gelir vergisi dilimi sınırı olan 230.000 TL’ye ulaşır. İlk vergi diliminde olduğu gibi temmuz ayındaki 34.000 TL’lik gelir vergisi matrahının 26.000 TL’si için yüzde 20; kalan 8.000 TL’si için bir sonraki dilimdeki yüzde 27’lik gelir vergisi oranı uygulanır.

Böylece temmuz ayında 5.200 TL (26.000 * 0,2); kalan tutar için 2.160 TL (8.000 * 0,27) toplamda 7.360 TL gelir vergisi çıkar.

Örnekte de gördüğünüz üzere çalışanın maaşı değişmemesine karşın ocak ayında ödenen 5.100 TL gelir vergisi nisan ayında 6.400 TL’ye; temmuz ayında ise 7.360 TL’ye yükselir.

Brütten nete maaş hesaplarken gelir vergisi tutarı, diğer kesintilerle birlikte brüt maaştan düşüldüğü için çalışanın eline geçen net maaş da düşer.

Gelir Vergisi Dilimleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Gelir vergisi dilimleri hesaplama işlemi yapılırken, kümülatif gelir vergisi matrahı çalışanların aynı işyerinden aldıkları maaş için uygulanır. Bir başka ifade ile çalışan iş değiştirdiğinde daha doğrusu işveren değiştirdiğinde kümülatif vergi matrahı sıfırlanır.

Aynı işverenin işletmesindeki farklı şubeleri için gelir vergisi matrahı sıfırlanması söz konusu değildir. Takvim yılının sona ermesiyle birlikte yani her yıl ocak ayı itibariyle kümülatif gelir vergisi tutarları sıfırlanır. Askerlik ya da emeklilik gerekçesiyle aynı iş yerinde takvim yılı içerisindeki giriş çıkışlarda da kümülatif gelir vergisi matrahları kaldığı yerden hesaplanmaya devam eder.