Yıpranma Payı Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Yıpranma payı nedir, kimler faydalanabilir ve hangi koşullarda uygulanır? Bu yazımızda yıpranma payı hakkında merak ettiğiniz tüm soruları yanıtlamaya çalıştık. Yıpranma payı, belirli mesleklerde çalışanların işlerinin zorluk ve risklerinden dolayı erken emeklilik hakkı kazanmasını sağlayan ek süredir. Bu uygulama, çalışanların fiziki ve psikolojik yıpranmalarını göz önünde bulundurarak, emeklilik yaşına daha erken ulaşmalarını amaçlar. Örneğin, maden işçileri veya ağır sanayi sektöründe çalışanlar gibi tehlikeli ve yıpratıcı işlerde çalışanlar yıpranma payından yararlanabilir.

Yıpranma Payı Nasıl Hesaplanır?

Yıpranma payı, işçilerin çalışma koşullarının zorluğuna bağlı olarak erken emekli olabilmeleri için belirli sürelerin eklenmesiyle hesaplanır. Öncelikle, çalışılan işin tehlikeli veya ağır iş kapsamına girip girmediği belirlenir. Bu tür işlerde çalışan işçilerin, ne kadar süreyle bu koşullarda çalıştıkları tespit edilir. Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) olarak bilinen ek süreler, kanunen öngörülen oranlar uygulanarak işçinin fiili çalışma süresine eklenir. Bu ek süre, işçinin toplam hizmet süresine dâhil edilerek, emeklilik yaşı ve prim gün sayısı hesaplanır. Böylece, yıpranma payı sayesinde, ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçiler, bu zor çalışma koşulları nedeniyle daha erken emekli olma imkânına sahip olurlar.

Bu da ilginizi çekebilir: Erken Emeklilik Nedir, Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?

Yıpranma Payı Olan Meslekler

Yıpranma payı, genellikle riskli, tehlikeli veya ağır koşullarda çalışan meslek grupları için geçerlidir. Yıpranma payını alabilecek meslek grupları şunları içerebilir:

Gazeteciler: Savaş muhabirleri, kriz bölgelerinde çalışan gazeteciler gibi riskli bölgelerde görev yapanlar.

Emniyet ve Askerlik: Polis, asker, özel güvenlik görevlileri gibi güvenlik güçleri.

Cam Atölyesi Çalışanları: Cam üretiminde çalışanlar, özellikle eritme fırınlarında çalışanlar.

Demir Çelik Hizmetleri: Demir-çelik fabrikalarında çalışanlar, özellikle yüksek sıcaklık ve kimyasallara maruz kalanlar.

Asit Üretim Fabrikaları: Kimyasal üretim tesislerinde çalışanlar, özellikle asit üretimi gibi tehlikeli maddelerle çalışanlar.

Sağlık Çalışanları: Özellikle yoğun bakım, acil servis gibi stresli ve riskli ortamlarda çalışan doktorlar, hemşireler, sağlık teknisyenleri.

Cezaevi Çalışanları: Cezaevlerinde görev yapan gardiyanlar, infaz koruma memurları gibi personel.

Madenciler: Madenlerde çalışanlar, özellikle yer altında çalışanlar.

Diş Hekimleri: Diş hekimleri, özellikle radyasyona maruz kalanlar.

Ebeler: Doğumhanelerde çalışan ebe ve hemşireler.

Dökümcüler: Metal dökümhanelerinde çalışanlar, özellikle yüksek sıcaklıklara maruz kalanlar.

Bu da ilginizi çekebilir: Emekli Maaşı Nasıl artırılır?

Yıpranma Payı Sorgulama

Yıpranma payı sürenizi iki farklı yöntemle sorgulayabilirsiniz:

e-Devlet üzerinden yıpranma payı sorgulama yapmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz;

1. e-Devlet arama kutusuna "Kamu Görevlisi Sigortalıların Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulaması Kapsamındaki Hizmetlerinin Tespit Edilerek Hizmet Kayıtlarına İşlenmesi" yazarak hizmet ekranını açınız.
2. İlgili hizmet ekranından "Yeni Başvuru" butonuna tıklayınız.

SGK üzerinden yıpranma payı sorgulama yapmak için;

Alo 170 SGK hattını arayarak Fiili Hizmet Yıpranma Payı sürelerinizin HİTAP sistemine aktarılması başvurusunda bulunabilirsiniz.