Yakınlık Önyargısı Nedir? İnsan Kaynaklarının Yakınlık Önyargısı İle Sınavı

Yakınlık önyargısı, liderlerin uzaktan çalışan ve ofisten çalışan kişilere farklı ya da ayrımcı davranışlar sergilemesine verilen isimdir. Bazı yöneticiler uzaktan çalışanlarla iletişimleri bazen farkında olmadan daha zayıf tutabilir. Buna örnek vermek gerekirse evde çalışanlar şirkette olanlara nazaran gelişmelerden daha geç haberdar olabilir. Bunun yanı sıra terfi ya da performansa bağlı ödüllerden muaf da kalabilir. Yapılan toplantılara ve iş etkinliklerine davet edilmeyebilir. Dolayısıyla uzaktan çalışan kişiler ile yönetici arasında daha soğuk ve kopuk bir ilişki kurulur. Kısacası yakınlık önyargısı; uzaktan çalışan ve ofiste çalışan diğer ekip arkadaşları arasında eşitsiz bir ortam yaratılmasına sebebiyet veren bir davranış olarak karşınıza çıkar. Bu bağlamda uzaktan çalışmayı seçen kişi bir nevi cezalandırılır. Peki bu önyargının temel sebepleri nelerdir ve nasıl önlenebilir? Gelin siz de detaylara bir göz atın.

Bilinçsiz Önyargı Nedir?

İş yerlerinde yöneticiler tarafından yapılan diğer bir davranış ise bilinç önyargıdır. Bilinçsiz önyargı, yöneticinin çalışan kişiler ya da gerçekleşen durumlar hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan yargıya varması durumuna verilen isimdir. İş yerleri dışında toplumda da sıklıkla bilinçsiz önyargı ile karşılaşmak mümkündür. Bundan dolayı bu davranışın farkına varılarak önlenmesi büyük bir önem taşır. Özellikle işe alım süreçlerinde insan kaynakları departmanı tarafından yaş, isim, ses tonu, görünüş ve kilo gibi etkenler göz önüne alınarak hiç farkında olunmadan bu tutum sergilenir. Hatta kimi zaman kişinin evli olması ve çocuk sahibi olmak isteyip istememesine kadar iş hayatını etkileyemeyecek bazı durumlar işe alım sürecinde göz önüne alınır. Bilinçsiz önyargının önlenmesi için şu davranışlar tavsiye edilir:

• İşe alım süreci de dâhil olmak üzere her aşamada bireyi ön plana alan ve onu gerçekten tanımaya odaklanan bir yol izlenmelidir.
• Çalışma hayatlarında performans değerlendirmesi yaparken, 360 dereceli bir değerlendirme yöntemi benimsenmelidir.
• Hem çalışma hem de işe alım süreçleri incelenerek bilinçsiz önyargıya sebebiyet veren davranış ve diyalogların minimuma indirilmesi gereklidir.

Bu maddelere dikkat ederek, çalışan kişilere karşı gerçekleşen bilinçsiz önyargıların önüne geçebilir ve daha adil bir sistem yaratabilirsiniz.

Yakınlık Ön Yargısını Önlemek için Neler Yapılabilir?

İş hayatında yaşanan değişimlerle yaygınlaşan uzaktan çalışma modelinin en büyük dezavantajlarından biri olarak yakınlık önyargısı karşınıza çıkar. Yakınlık önyargısından dolayı uzaktan çalışan kişiler, kariyer gelişimine dair endişelere sahip olur. Bundan dolayı bu sorunun önlenememesi uzaktan çalışan kişilerde motivasyon ve verim kaybına sebep olur. Yakınlık önyargısının önlenmesi için yapılması gerekenleri sıralamak mümkündür. Öncelikle bu yakınlık önyargısının nedenini çözümlemek gereklidir. Genellikle bu yargının temelinde geleneksel bir düşünce olan; ofise gelenlerin daha çok fedakârlık yaptığı düşüncesi yer alır. Buna bağlı olarak evden çalışanların verimli çalışmadığını ve daha tembel oldukları da düşünülür. Bu durumda ofis çalışanları şirkete bağlı ve şirket için daha çok faydalı gözükür. Fakat tüm bunlar tamamen geleneksel düşünce sisteminden kalma ön yargılardır. Öncelikle yöneticilerin bu düşünce sistemini geride bırakmaları ve ofisten çalışanlar kadar uzaktan çalışanların da şirket için emek verdiklerinin farkına varmalıdır. Bu bağlamda uzaktan çalışanlar ile iletişimi güçlendirmek adına online toplantılar yapılabilir ya da onların da ofiste olanlardan haberdar olması için online yazışma grupları kurulabilir. Bunun yanı sıra ofis çalışanları ve uzaktan çalışanları kaynaştırmak adına toplu buluşmalar düzenlenebilir. Aynı zamanda uzaktan çalışanlar için belli terfi ve ödül sistemleri de geliştirilebilir.

Yöneticilerin Gözünde Uzaktan Çalışan ve Ofiste Çalışanlar Arasındaki Algı Farkları Nelerdir?

Trafik sorunlarından kurtulma, esnek çalışma imkânı yaratma ve verim sağlama açısından birçok avantajı bulunan uzaktan çalışma modelinin uzun vadede olumsuz yanlarından biri olan yakınlık önyargısı ile karşılaşmak mümkündür. Yöneticilerin zihninde uzaktan çalışan ve ofisten çalışan kişiler arasında belli bir zaman sonra farkında olmadan belli önyargılar oluşur. Bu önyargıların nedenleri ise şu şekilde sıralanır:

• Her sabah uyanıp ofise gelen kişilerin, çalışmak için daha fazla çabaladığını düşünmek
• Ofisteki çalışanların tembellik yapma fırsatı bulunmadığından daha verimli çalıştığını düşünmek
• Ofiste çalışan kişilerin şirketin gelişimi açısından uzaktan çalışan kişilere göre daha başarılı ve azimli olduğunu düşünmek
• Uzaktan çalışan kişileri ofiste çalışanlar gibi gözlemleyememekten kaynaklı, home office çalışanlarının daha az çalışarak, tembellik yaptığını düşünmek

Bu da ilginizi çekebilir: Proje Yönetimi: Nasıl Yapılır ve Nelere Dikkat Edilmeli?

İnsan Kaynaklarının Yakınlık Ön Yargısına Karşı Alabileceği Önlemler Nelerdir?

Yakınlık ön yargısına karşı alınabilecek önlemleri belirleyen ve hem uzaktan hem de ofiste çalışan kişilere motivasyon sağlamak adına doğru kararlar veren en önemli pozisyonlardan biri insan kaynakları departmanıdır. İnsan kaynakları yakınlık ön yargısına karşı şu önlemleri alabilir:

• Ofiste çalışan yönetici ve hem de uzaktan çalışmaya uygun olan çalışanları haftanın belirli günleri home office çalışmaya yönlendirebilir. Bu sayede hem yönetici hem de ofisteki diğer çalışanlar uzaktan çalışan kişiler ile empati yapabilir.
• Online toplantı sayısını arttırmaya yönelik çalışmalar yapabilir. Online toplantıları sayesinde uzaktan çalışan, ofisten çalışan ve yöneticiler arasında daha fazla yakınlık kurulabilir. Bu buluşmalar ne kadar sık yapılırsa, yakınlık da o kadar çabuk kurulur.
• Uzaktan çalışanların da görüşleri şirket faaliyetlerine dahil edilmelidir. Uzaktan çalışanların yaşadıkları sorunları, talepleri ya da iş hayatında alınacak karara dahil anketler düzenlenebilir. Bu anketler sayesinde uzaktan çalışanlar şirket hayatına daha fazla dahil olabilir.

Günümüzde iş hayatında fazla tercih edilen ve birçok avantaja sahip olan uzaktan çalışma sistemi, yöneticilerin uzun vadede yakınlık ön yargısına sahip olmasına sebebiyet verir. Yakınlık önyargısı, yöneticilerin uzaktan çalışanlar ve ofiste çalışanlar arasında eşsiz davranmasına sebebiyet verir. Bu bağlamda uzaktan çalışanlar ve yönetici arasında daha soğuk ve adil olmayan bir iletişim sağlanır. Bu önyargıdan dolayı ise uzaktan çalışan kişilerin motivasyonu büyük oranda etkilenir. Bunun önüne geçebilmek adına yöneticinin daha sık online toplantılar düzenlemesi, geleneksel düşünce sistemini geride bırakması ve uzaktan çalışanları da ofisteki kararlara dahil etmesi gereklidir.