Mobbing Durumunda Yapılması Gerekenler

Mobbing Nedir?

Mobbing, bir diğer adıyla bezdiri, bir grup insanın, bir kişiye ya da bir grup karşı sosyal bir şekilde kabadayılık yapmasına denir. Kelime esasında Latince bir kökene sahiptir. Taciz, kuşatma, baskı, psikolojik şiddet, sıkıntı vermek ve rahatsız etme gibi anlamlara da gelmektedir. Mobbing'i en iyi şekilde ifade eden anlam iş yerinde psikolojik terör ya da yıldırma anlamlarıdır. Özellikle hiyerarşik bir düzene sahip olan şirketlerde yine aynı şekilde hiyerarşik olarak yapılanan grupların, kontrolü zayıf olan örgütlere, güce sahip olan ya da güce erişimi bulunan kişi ya da gruplar tarafından diğer kişilere psikolojik yöntemler kullanarak uzun ve sistematik bir şekilde baskı uygulamasıdır. Son dönemlerde özellikle hukuk ve sosyoloji başta olmak üzere birçok farklı alanlarda disiplinler arası çalışılmaya başlayan bir konu haline gelmiştir.

Mobbing Örnekleri

Mobbing'in birçok farklı uygulanış yöntemi vardır. Örneğin bir konuyu yapılması gereken zamandan daha geç bitiren ya da beklenilen hızı veremeyen, hatta yeteri kadar hızlı olsa dahi sırf baskı kurmak için söylenilen kaba, onur ve gurur kırıcı sözler söylenmektedir. Bu sözler hakarete varan derecede kaba sözler olabilmektedir.

Bir başka mobbing örneği ise çalışanların iş hayatını zora sokmaktır. Bunun, bu kişiye çok daha fazla iş vererek, öğle yemeği ve çay molası gibi yasal hakkı olan dinlenme vakitlerinde dahi çalıştırarak yapıldığı görülür.

Her ne kadar Türkiye'de örneği az görülse de birçok astın birleşip gruplaşarak üstlerine karşı baskı uyguladığı da görülmektedir. Yöneticinin sorumluluğunda olan işlerin bilerek aksatılması, yöneticiye karşı saygısızlık yapılması gibi hadiseler de mobbing örnekleridir.

Bir başka mobbing örneği ise işverenlerin, çalışanlara baskı uygulayarak onların işten çıkmasını sağlamaktır. Zira bilindiği üzere işten atılan kişilere tazminat ödenmektedir. Fakat birey kendi isteğiyle işten ayrılırsa bu tür bir ödemenin yapılmasına gerek kalmayacaktır. Bu nedenle bu kişilere fazla iş vermek, sözlü tacizde bulunmak ya da emekli olması için baskı kurmak bilinen mobbing örnekleri arasında yer almaktadır.

Bununla birlikte engelli bireylere de mobbing uygulandığı görülmektedir. Engelli bireylere sahip olduğu engeller üzerinden dalga geçilmesi, kırıcı espriler yapılması, hakarete varan sözler sarf edilmesi, engeliyle dalga geçilmesi gibi durumlar söz konusu olabilmektedir. Ayrıca engelli bireylerin engellerine uygun işlerde çalışması gerekmektedir. Kimi zaman mobbing mağdurları çalışabilecekleri koşullarda çalıştırılmak yerine engelini aşan işleri yapmaya itilirler. Bu da oldukça zorba bir davranıştır.

Şimdi sizlere mobbing durumunda yapılması gerekenlerden bahsedeceğiz. Eğer sizde biraz önce bahsi geçen örneklere benzer durumlar ile karşı karşıya kalıyorsanız aşağıda yer alan maddeleri takip etmeniz yararınıza olacaktır.

Mobbing Durumunda Neler Yapılmalıdır?

İtiraz

Mobbing'e maruz kalan kişilerin ilk aşamada yapması gereken şey itiraz etmektir. Mobbing'e maruz kalan kişilerin genellikle öz güven eksikliği bulunduğu için yaptıkları itirazlar dışarıdan pek duyulmaz. Öz güven problemleri yaşayan kişilere mobbing uygulanmasının sebebi, bu kişilerin karşı koyamamasından ya da karşı koymakta güçlük çekmesinden kaynaklanmaktadır. Fakat ne olursa olsun bireylerin bu durumda açık bir şekilde itiraz etmesi gerekmektedir. Yanında güvendiği ve duruma tanıklık edebilecek birileri olan kişilerin itiraz etmesi ve ispat etmesi daha kolay olacaktır.

Bu hususta sadece mobbing'e maruz kalan kişilerin itirazı değil, mobbing'e maruz kalan birini gören kişinin ona destek çıkması da oldukça faydalı olacaktır. Bir başkasına mobbing uygulandığını gördüğünüz anda ona yardımcı olmaktan çekinmemeniz gerekmektedir.

Not

Mobbing durumunda yapılması gereken bir diğer şey mobbing'in uygulandığı anları not etmek olacaktır. Mobbing sırasında size söylenen kötü sözleri not edebilir, verilen anlamsız erimleri kayıt altına alabilirsiniz. Özellikle size fazla iş veren üstleriniz varsa verilen işleri kayıt altına almanız doğru olacaktır. Böylece öğle yemeğine dahi çıkmaya fırsatınız kalmadığını iş yoğunluğu sayesinde yetkili kişiler de anlayabilecektir. Bu tür durumlarda aldığınız notların detaylı olmasına dikkat edin. Özellikle tarihleri not etmeniz de fayda vardır.

Rapor

Bir önceki maddede de anlatmış olduğumuz gibi detaylı bir şekilde kaydetmiş olduğunuz notları ilk fırsattı bir üst makama götürmeniz ve mobbing uygulayan kişiyi şikayet etmeniz doğru olacaktır. Yine aynı şekilde bu kişiyi İnsan Kaynaklarına da şikayet edebilirsiniz. Eğer size mobbing uygulayan kişi eşitiniz ise bir üst makama gidebilir, eğer üstünüz size mobbing uyguluyorsa yönetim kuruluna ya da biraz önce de bahsetmiş olduğumuz gibi İnsan Kaynakları'na gidebilirsiniz.

Yardım

İş yerinde mobbing'e maruz kalan kişilerin psikolojik olarak bu durumdan etkilenmemesi oldukça zayıf bir ihtimaldir. Mobbing genellikle öz güven konusunda sorun yaşayan kişilere uygulanmaktadır. Öz güveni düşük olan bireylerin kendilerine yöneltilen hakaretler karşısında hem kendileri hem de becerileri konusunda şüpheye düşmelerine sebep olacaktır. Bu durum da doğrudan doğruya hem iş hem de sosyal hayatta olumsuzluklara yol açacaktır. Bu nedenle bireylerin gerektiği takdirde hem tıbbi hem de psikolojik yardım alması gerekir. Psikoloğa ya da psikiyatriye gitmenin hiçbir utanç verici yanı yoktur. Bu nedenle sağlığınız söz konusu olduğunda bu tür durumlardan çekinmemeniz gerekmektedir. Bununla birlikte psikolojik ya da tıbbi yardım almanız halinde bu durum yaşadığınız olaylar için bir kanıt niteliği taşıyacaktır.

Gruplaşma

İş hayatında kimi zaman tek bir kişiden çıkan seslerin duyulması güç olmaktadır. Bu nedenle size ya da bir başkasına mobbing uygulanıyorsa gruplaşarak daha da güçlenmeniz bir sonuç alabilmeniz için olumlu bir katkı sağlayacaktır. Özellikle aynı konudan muzdarip olan kişilerle bir araya gelerek grupça yapılan şikayetler sonuca yönelik büyük bir katkı sağlayacaktır.

Hukuk

Mobbing mağdurlarının hukuki yolları tercih ederek hakkını araması da mümkün kılınmıştır. Bu durumla ilgili olarak anayasada, Türk Ceza Kanunu'nda, Türk Borçlar Kanunu'Nda ve Devlet Memurları Kanunu'nda çeşitli maddeler bulunmaktadır. Mobbing uygulaması maruz kalan kişilerin iş sözleşmelerini haklı sebeplere dayanarak feshedilme hakkı bulunmaktadır. Ayrıca bu kişiler belirli koşulların var olması halinde ayrımcılık tazminatı alabilirler. Yine aynı şekilde Türk Medeni Kanun'u ve Türk Borçlar Kanunu'na göre tazminat isteme hakkı bulunmaktadır. Mobbing'e uğrayan kişiler, mobbing uygulayan üstlerini dava edebilir ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Bununla birlikte mobbing'e maruz kalan kişilerin kötü niyet tazminatı hükümlerine başvurması mümkündür. Ayrıca işten ayrılan bireylerin işe geri iade davası açarak hem bu davalar sonucunda maaş kazanması hem de işe geri dönmesi mümkün olacaktır.