Süt İzni Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Süt izni, İş Kanunu’nda yer alan ve kamu kurumları ile özel sektörde görev yapan kadın personelin doğum sonrasında bebeklerini emzirmeleri için tanınan yasal haklardan biridir. Doğum izni süresinin bitimi ile başlayan süt izni, çalışan annelerin iş hayatında aktif rol almaya devam ederken aynı zamanda bebeklerine vakit ayırmalarına olanak tanır. Süt izni ile gözetilen amaçlar arasında kadın memurların ve işçilerin annelik haklarından mahrum kalmamaları, yeni doğan bebeğin gelişimi açısından ilk bir yıl anne sütüyle beslenmesi bulunur. Diğer yandan kadın çalışanların doğum öncesi ve sonrası topluma fayda sağlayan bireyler olarak çalışma hayatında görev almaları sağlanırken beraberinde aile birliğinin korunması da dikkate alınır.

Süt İzninin Yasal Dayanağı

Türkiye'deki işçi hakları bağlamında süt izninin rolü, kanun maddesinde kadın memurların ve işçilerin yasal haklarının korunmasına yönelik önemli bir yere sahiptir. İş Kanunu’nda belirtilen esaslara ve uluslararası sözleşme kapsamında yer alan yönetmeliğe göre hem analık izni hem de süt izni kadın ve erkek çalışanlar arasında ayrımcılık yapılmamasını öngörür. İş hayatında fırsat eşitliği tanıyan kamu ve özel sektör süt izni süresi, bir anlamda kadın çalışanı korumayı amaçlar. İşveren tarafından tüm çalışanlarına eşit davranılması yükümlülüğüne vurgu yapan süt izni, bir kadının tabiatı gereği en doğal hakkı olan doğum ve analık sürecini sosyal güvenlik kapsamında değerlendirmesine olanak tanır.

Türkiye İş Kanunu Süt İzni yönetmeliği ile belirlenen 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 kapsamında doğumdan sonra süt izni (12 ay) 1 yıldır. Mesai saatleri içinde kadın çalışanların günde 1,5 saat süt izni kullanma hakkı bulunur. Doğumdan hemen sonraki 8 haftalık doğum (Analık) izninin bitimi ile başlayan süt izni işverenlerin sorumluluğu altında yer alır. Kamu veya özel sektörde çalışan kadın personelin süt izni hakkını kullanmasına sınırlama getiren işveren veya vekili için 4857 sayılı İş Kanunu’nun 104. maddesine göre idari para cezası uygulanır. Bu gibi durumlarda kendisine yasal hakkı tanınmayan kadın işçi, Sosyal Güvenlik Kurumu’nu (SGK) bilgilendirmek kaydı ile iş akdini feshedebilir ve kıdem tazminatı, izin süreleri, fazla mesai ücretleri ile benzeri haklarını işverenden alabilir.

İş Kanunundaki Süt İzni Maddeleri 4857 sayılı kanun kapsamında yer alır. İlgili kanunun 74/1 ve 74/2 maddelerinde süt izni hakkından yararlanacak kişiler ve hak edilme şartları açıkça belirtilir. Ayrıca sıklıkla merak edilen ‘’Süt izni ne zaman başlar?’’ veya ‘’Süt izni kaç ay sürer?’’ gibi sorulara cevap bulmak mümkündür. 4857 sayılı İş Kanunu’yla kadın çalışanlara doğum öncesinde ve sonrasında 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin hakkı tanınır. Diğer yandan 29.01.2016 tarih ve 6663 sayılı Kanunun 22. maddesiyle, yönetmeliklerle ilgili güncellemeler yapılmış, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesine eklenen fıkrayla, doğum (Analık) izni sonrasında kadın memura ve işçiye haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı verilmesine ilişkin hüküm yasalaştırılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmesi’ne istinaden düzenlenen kanun hükmü ile 74. maddeye eklenen cümlede “Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.” hükmüne yer verilmiştir.

Kimler Süt İzni Alabilir?

Kamu kurumlarında çalışan kadın memurlar ile özel sektörde faaliyet gösteren işyerlerinde istihdam edilen kadın işçiler doğum izni (Analık izni) olan 8 haftalık sürenin sonunda süt izni alabilir. İş Kanunu’nun 74/1 maddesindeki düzenlemede süt izni hakkından bahsederken ‘’Kadın işçi’’ ibaresi geçer. Dolayısıyla çocuk 1 yaşına gelene kadar kadın işçiye tanınan süt izni süresi hakkından eşlerin de yararlanacağı ile ilgili bir düzenleme yer almamaktadır. Buna göre babalara süt izni verilmemekte; ancak eşleri doğum yapan çalışanlara doğum ertesi 5 gün ücretli izin hakkı tanınır. Diğer yandan doğum sonrasında kadın çalışanın vefatı halinde kullanılmayan kanuni haklarına bağlı süreler babaya devredilir.

Süt İzni Hak Edilme Şartları ve Kriterler Nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesinde açıkça belirtilen "Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır." hükmü yer alır. Emziren kadın işçi için süt izni yasal doğum iznini takiben 8 haftanın bitimi ile başlar. Çoğul gebelik halinde doğum izninin süresi değişse de süt izni süresi aynı kalır. Buna göre doğumdan önce kullanılan 8 haftalık süreye 2 hafta süre daha eklenir. Doğum izni bittiğinde ise 1 yıllık süt izni süresi başlar.

Hangi Anneler Süt İzni Kullanabilir?

Doğum yapan kadın çalışanlara süt izni süresi olarak verilen kanuni haktan yararlanma kriterleri şöyle sıralanır;

• Süt izninden sadece kadın memur ve işçi yararlanır.
• Süt iznine hak kazanmak için çocuğun 1 yaşından küçük olma şartı aranır.
• Kadın çalışanın süt izni süresince iş akdi ile çalışıyor olması gerekir.
• Kadın memur ve işçi süt iznine konu olan dönemde ücretsiz izinde olmamalıdır.

Yukarıdaki şartlara sahip olan tüm kadın memur ve işçiler süt izni hakkından yararlanır.

Evlat Edinme ve Süt İzni Kullanma Hakkı

Doğum yapan kadın memurlar ile işçilere tanınan süt izni hakkı evlat edinme koşullarını yerine getiren çalışanlar için geçerli değildir. Ancak 3 yaşını doldurmamış olan bir çocuğu evlat edinen ve bir kurumda iş akdi ile çalışan eşlerin doğum izninden yararlanabileceği ilgili kanunda yer alır. Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar olan ücretsiz izin hakkı olarak belirlenen süre 8 haftadır. İzne konu olan yarım çalışma izni süresi evlat edinen bireylerin talebi üzerine yürürlüğe girer.

Süt İzni Süresi

İş Kanunu’na göre kamu sektöründe çalışan kadın memurlarda süt izni süre bakımından özel kurumlarda çalışan kadın işçilere göre farklılık gösterir. 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 içinde yapılan düzenlemelere bağlı olarak özel sektörde süt izni günlük çalışma süresine dahil olacak şekilde 1,5 saat olarak kullanılır. ‘’Süt izni kaç yaşına kadar sürer?’’ sorunun cevabı ise çocuğun bir yaşını doldurması olarak belirtilir. Ayrıca ‘’Memurlarda süt izni ne kadar?’’ diye merak uyandıran konu, doğum izninin sona ermesinden sonraki ilk 6 ay günlük 3 saat, kalan 6 ayda ise günlük 1,5 saat olarak tanımlanır.

Günlük ve Haftalık Kullanım Detayları

En İyi Süt İzni Kullanım Pratikleri

Yeni doğum yapmış olan kadın çalışanın ilk yıl bebeğinin bakımını üstlenirken kanunen hak ettiği süt iznini verimli kullanması, hem çalışma hayatı hem de aile bağları bakımından faydalı olur. Buna göre işin devamlılığını göz önünde bulundurarak süt izni hakkını sabah işe gelmeden veya mesai bitiminden önce kullanabilir. 100 – 150 kadın çalışanı istihdam eden kurumların kendi bünyesinde kreş bulundurması anne ve çocuk için avantaj sağlar. Zira süt iznini kullanan kadın işçi işyeri ile konutu arasında yolda geçen süreyi de hesap etmek durumundadır.

Süt İzni Hesaplama Yöntemleri ve Örnekler

Doğum izni olarak belirlenen 8 haftalık sürenin sona ermesinin ardından gelen süt izni süresi kadın işçinin izin dilekçesi ile yürürlüğe girer. Süt izni hesaplama yöntemi için doğum iznini takip eden 12 aylık süreyi esas almak gerekir. Doğum izni süresinde söz konusu olan değişiklikler süt izni süresini etkilemez.

Örnek olarak doğum iznini tamamlayan bir öğretmen süt izni hakkını kullanmak için süt izni dilekçesi ile çalıştığı kuruma başvuruda bulunur. Kamu veya özel sektör süt izni hesaplama yöntemleri ile günlük izin süresi belirlenir ve bu süre çocuk bir yaşını doldurduğunda sona erer. Aynı örnekten devam ederek öğretmenlerde süt izni için memurlar ilk 6 ay günde 3 saat, sonraki 6 ay günde 1,5 saat süt izni kullanır. Örneğe göre özel kurumlarda ise süt izni öğretmen çalışanlar için günlük 1,5 saattir.

Bu da İlginizi Çekebilir: Ücretli İzin - Ücretsiz İzin Nedir?

Süt İzni Hesaplama Tablosu

İnternet ortamında otomatik süt izni hesaplama hakkında pratik araçlara ulaşabilirsiniz.

Part-Time Çalışan Anneler için Süt İzni Hesaplaması

Part-time çalışan bir anne İş Kanunu’na göre yarı zamanlı veya kısmi süreli çalışan kapsamında yer alır. İlgili kanun maddesinde yarı zamanlı bir çalışanın ayrıca süt izni kullanacağı belirtilmemiştir. Kısmi süreli çalışan için ise günde 1,5 saatlik süt izni hakkını kullanamayacağına dair herhangi bir hüküm bulunmuyor olsa da tam zamanlı bir çalışana göre bu süreyi kullanmayı talep etmesi İş Kanunu’nda belirtilen düzenlemelere ters düşecektir.

Sıkça Sorulan Sorular

Süt izni ile ilgili merak edilenler arasında süt izni toplu kullanma, süt izni süresi, öğretmenlerin süt izni gibi sorular yer alır.

Memur Süt İzni Ne Kadar Sürer?

Kadın memurlar için süt izni doğum sonrasından başlayarak çocuğun bir yaşını doldurmasına kadar devam eder.

Süt İzni Maaş ve Sosyal Güvenlik Gibi Hakları Nasıl Etkiler?

Süt iznini kullanan bir kadın işçinin sosyal güvenlik hakları korunmaya devam eder. Çalıştığı kurumdan aldığı maaş ödeneğinden herhangi bir kesinti uygulanmaz. Buna göre kadın memur ve işçinin süt izni alırken gelir durumunda bir değişiklik söz konusu olmayacak, SGK durumu devam edecektir.

Süt İzni Alırken Maaşınızda Değişiklik Olur mu?

Süt izni hakkını kullanırken maaşınızda herhangi bir değişiklik olmaz. İşvereniniz kanunun size tanıdığı hakka uygun olarak maaş ödemenizi yapmayı sürdürür.

Süt İzni Kullanırken Sosyal Güvenlik Primleri Ödenir mi?

Kadın memur ve işçiler süt izni haklarını kullanırken bağlı bulundukları kurumun işverenlerince sosyal güvenlik primleri ödenmeye devam eder. Aylık bildirim zorunluluğu ile ilgili bir değişiklik yapılmaz.

Süt İzni için İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir?

Kadın çalışan süt iznini günün hangi saatlerinde kullanacağını işverene bildirir. İşveren memurun belirlediği zaman aralığına itiraz etmez. Ancak özellikle öğretmenlerde süt izni eğitim kurumu idaresi ile birlikte karşılıklı iyi niyet gözetilerek uygulanır.

Süt İzni Kullanılmazsa Ne Olur?

Kadın çalışan yasal hakkı olan süt iznini kullanmamayı seçerse izin süresi yıllık izin süresine eklenemez. Diğer yandan süt izni hakkı işverenin inisiyatifinde değildir. Aksi durumlarda işveren veya vekiline idari para cezası uygulanır.

İşyeri Değişikliği Olduğunda Süt İzni Devam Eder mi?

Kadın memur ve işçi çalıştığı kurumdan bağımsız olarak İş Kanunu kapsamında süt iznine hak kazanır. Dolayısıyla işyeri veya işveren değişikliği gibi durumlarda süt izni kesintiye uğramaz, iptal edilmez.

Süt İzni Toplu Kullanılır mı?

İş Kanunu’na göre süt izni süresi günlük olarak belirlenmiştir. Bu nedenle izin süresi birleştirilerek daha sonraki günlerde toplu olarak kullanılamaz.

Süt İzni Hakkı Hangi Hallerde Ortadan Kalkar?

Çocuğun doğumundan itibaren ilk bir yıl içinde vefatı halinde süt izninin kalan süresi ortadan kalkar. Ayrıca yine aynı süre içerisinde annenin vefatı gerçekleşirse kalan izin günleri eşine hak olarak tanınır.

Süt İzni Kullanım İpuçları Nelerdir?

Süt izni nasıl kullanılır ve anne süt izni kullanım ipuçları da diğer merak edilen konu başlıkları arasında yer alır. Yeni doğum yapmış olan çalışan anneler için rehber bilgiler süt iznini pratik kullanmak üzere fayda sağlar. Zamanını doğru planlamak isteyen anneler süt izni süresini her gün aynı saat aralığında kullanmayı tercih edebilir. Bu sayede süt izninin gerek iş gerekse özel hayata katkıları olur. Anne sevgisine, ilgisine ihtiyaç duyan bebeğin bakımı için ayrılan sürenin verimli değerlendirilmesi anne ve bebek arasındaki bağın oluşmasına yardımcı olur. Diğer yandan iş yaşamında aktif rol almayı sürdürmek yeni doğum yapan annenin özgüvenini kaybetmemesini ve sosyal hayattan kopmamasını sağlar.

Çalışma yaşamınız süresince sahip olduğunuz haklarla ilgili merak ettiklerinize Eleman.net İş Rehberi üzerinden ulaşabilirsiniz.