Mobbing Nedir, Nasıl Başa Çıkılır?

Mobbing, son yıllarda özellikle iş hayatında sıkça karşılaşılan bir kavramdır. En yalın hâliyle, kasıtlı olarak ya da farkında olmadan çalışanların karşı karşıya kaldığı psikolojik şiddet olarak özetlenebilir. Çalışanların verimliliğini doğrudan etkilerken kariyer planlamalarının sekteye uğramasına neden olan mobbing, çoğu zaman iş değişiklikleri ile sonuçlanır.

Mobbinge en fazla maruz kalınan alanlar genellikle iş yerleridir. İş hayatında örneklerine sık rastlanabilen mobbing, ne kadar can sıkıcı, üzücü olsa da bununla başa çıkma yöntemleri vardır. Mobbing ile mücadele yöntemlerinde sürecin ispatlanabilmesi adına belgeler, kayıtlar ve varsa şahitler büyük önem taşır. Mobbing yapıldığına dair mailler, mesajlar, yazışmalar, arama kayıtları günü ve saati not edilerek saklamalısınız. Mümkünse mobbing günlüğü tutarak tüm yaşadıklarınızı not etmeniz, hukuki açıdan haklarınızı aramak istediğinizde size yardımcı olabilir.

Mobbing Nedir?

Mobbing, iş hayatında yöneticiler ya da iş arkadaşları tarafından uygulanabilen çalışan bireyi yıldırmak, pasifleştirmek, yıpratmak için huzurunu bozan, küçük düşüren, onurunu kıran davranışların tümü olarak tanımlanabilir. Yoğun geçen iş hayatında artık daha sıkça adı duyulan mobbing kelimesi, özellikle iş yerlerinde pek çok kişinin sıkça karşılaştığı bir psikolojik şiddet türüdür. Mobbing nedir sorusunu en genel hâliyle tanımlamak gerekirse, iş yerinde bir veya birden fazla kişinin bir başka çalışanı sistematik olarak psikolojik baskı altına alması ve yıldırması durumudur. Bu durum mağdurun sağlığını, iş hayatını ve sosyal yaşamını olumsuz yönde etkileyen bir insan hakları ihlalidir. İş yerinde mobbing en sık karşılaşılan şiddet ve tacizlerin başında yer alır.

Mobbing Türleri Nelerdir?

Mobbing türleri; fiziksel, sözlü ya da psikolojik olarak maruz kalınan bir şiddet türüdür. Yatay, dikey veya dolaylı mobing kavramları şiddetin geldiği yöne bağlı olarak farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Mobbing türleri neler, gelin yakından bakalım.

Fiziksel Mobbing

Fiziksel mobbing, adından anlaşılacağı üzere psikolojik şiddetin fiziksel eylemlere dönüştüğü durumları kapsar. Darp, fiziksel müdahale veya saldırı gibi davranışlarla sonuçlanan bu mobbing türünde süreç boyut değiştirir. Bazı durumlarda adli vakalara dönüşmesi de muhtemeldir.

Sözlü Mobbing

Sözlü mobbing türünde mağdura; sözlü, yazılı veya davranışsal olarak psikolojik şiddet uygulanır. Bu mobbingde mağdura aşağılama, küfür, hakaret, dışlama, yalnız bırakma, iftira ve dedikodu gibi davranışlar da sergilenir.

Psikolojik Mobbing

Psikolojik mobbing; mağdurun psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkileyen, onu yıldırma, dışlama, gözden düşürme amacı taşıyan davranışlardan oluşur.

Duygusal Mobbing

Duygusal mobbing, bir çalışanın iş yerinde sistematik bir şekilde duygusal olarak kötü muamele görmesidir. Bu mobbing türü mağdurun güvenini zedeleyerek kendini değersiz hissetmesine neden olur. Aynı zamanda iş performansını da olumsuz yönde etkiler.

Mobbing Davranışları Nelerdir?

Mobbing davranışları; mağdurun psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkileyen onu yıldırma, dışlama ve gözden düşürme amacı taşır. Fiziksel mobbing davranışlarında çoğunlukla tokat, yumruk, tekme, eşya fırlatma ve itme gibi durumlarla karşılaşılır. Böyle durumlarda mağdura tıbbi müdahalede bulunmak gerekebilir.

Sözlü mobbing davranışlarında tehdit, korkutma, aşağılama, hakaret etme, iftira ve dedikodu ve benzeri eylemler söz konusudur. Psikolojik mobbing davranışları neticesinde mağdur kendini dışlanmış, aşağılanmış, değersiz ve yalnız hisseder. İş yerinde görev verilmemesi, iş kaybı endişesi kişide güvensizlik duygusunun artmasına yol açabilir. Sosyal mobbing davranışlarında kişi üzerinde sosyal baskı kurmak ve mağduru sosyal ortamlardan dışlamak gibi etkiler yer alır.

Mobbing Nedenleri Nelerdir?

Mobbingin nedenleri üç ana kategoride incelenir. Bunlar bireysel, toplumsal ve kurumsal nedenlerdir. Olumsuz davranışların yoğun olarak hissedildiği mobbingte, mobbing uygulayan kişinin özgüven problemi yaşadığı, endişe ve kıskançlığı üst boyuta taşındığı gözlenir. Mobbing belirtileri arasında bu psikolojik sorunlar belirgin bir şekilde göze çarpar. Bu durumun toplumsal nedenleri ise toplumun genel değerlerinden kaynaklanır. Söz konusu değerler arasında şiddete tahammül, rekabetçilik, baskıcı kültür gibi özellikler sayılabilir. Kurumsal hayatta mobbing, çalışandan kurtulmak için planlı bezdirme politikaları olarak karşınıza çıkabilir. İşletmelerin küçültme politikası nedeniyle istihdamın daraltılması gereken durumlarda hukuk dışı bir politika olarak uygulanabilir. Bu gibi durumların anlaşılması ve tespiti durumunda çalışanlar, derhal hukuki haklarını aramalıdır.

İşyeri Hiyerarşisi ve Güç Dinamikleri

Mobbingin ortaya çıkışında iş yeri hiyerarşisi ve güç dinamikleri gibi durumlar ön plana çıkar. Yüksek hiyerarşik seviyelerdeki çalışanlar, daha düşük hiyerarşik seviyelerde çalışanlara karşı güçlerini kötüye kullanır. Bu kötüye kullanma kendini mobbing olarak gösterir. İşyeri hiyerarşisi ve güç dinamikleri mobbinginin ortaya çıkmasının arkasında iş yerindeki rekabetçi ortam, belirsizlik ve adil olmayan uygulamalar yer alır.

İletişim Sorunları ve Anlaşmazlıklar

İletişim sorunları ve anlaşmazlıklar, mobbing uygulayan ve mağdur arasında bir çatışmaya neden olabilir. Anlaşmazlık yaşanan iki çalışan arasında unvan farklılığı olduğu durumlarda böyle bir mobbing ortaya çıkar. Daha rütbeli ya da deneyimli taraf isteklerini karşı tarafa kabul ettirmek için mobbinge başvurabilir.

Çalışan Rekabeti ve Kıskançlıklar

İş yerlerinde sıkça görülen davranışlardan biri olan çalışan rekabeti ve kıskançlık, mobbingi beraberinde getirir. Bu davranışlar; işyerinde huzursuzluk, stres ve verimlilik kaybına neden olur. Kıskançlık durumu diğer çalışanların performansının verimliliğinin düşürülmesi için mobbing uygulanmasına neden olabilir.

Mobbing İle Nasıl Başa Çıkılır?

İş hayatında karşılaştığınız zorlukların hangilerinin mobbing olduğunun farkına varmak atılması gereken ilk adımdır. Eğer yaşadığınız durumlar mobbing ise hukuki yollara başvurarak mobbingten en az hasarla kurtulabilirsiniz. Bu süreçte, adli yöntemlerle hakkınızı arayabilmek adına yeterli kanıtları topladığınızdan emin olmalısınız. Dijital ortamlardaki yazışmalar, mailler, sohbet mesajları mobbing ispatı için oldukça geçerli delillerdir. Yazılı olarak ispat edemeyeceğiniz durumlarda olaylara tanık göstermeniz de haklarınızı ararken işinizi kolaylaştırabilir.