Mazeret İzni

Bilindiği üzere kanunlar çerçevesinde işçiye, yaşanabilecek olağanüstü durumlar sebebiyle ya da işçinin özel hayatında oluşan durumlar nedeniyle yıllık izinden farklı olarak kullandırılan ücretli izinler “Mazeret İzni” olarak tanımlanmıştır.

Mazeret İzninin İşçi Ve Mazeret İzni İşveren Açısından Kullanım Şekilleri Ve Önemi

Mazeret izinleri işçinin kanundan doğan bir izin kullanım hakkı olmakla birlikte işverenin inisiyatifine bırakılmadan mazeretin gerçekleştiği anda ve devam eden sürelerinde 4857 sayılı kanunda belirtilen usul ve esaslara uygun olarak işveren tarafından işçiye kullandırılması zorunlu bir izin hakkıdır. 

Ancak işçi ile işveren arasında yapılan iş sözleşmesin de ya da kanunda mazeret izni hakkı olarak tanımlanmamış durumlar için, iznin mazeret izni olarak verilmesi tamamen işverenin inisiyatifinde değerlendirilir. İşveren isterse bu gibi durumlarda işçiye mazeret izni kullandırmaktan kaçınabilir ve kullandırmayabilir.

İş Hukuku çerçevesinde, işçiye verilen yasal bir hak olan mazeret izni diğer idari izinlerden farklı olarak tanımlanır. İdari izinlerde işçinin izin kullanabilmesi işverenin inisiyatifi ve onayının bulunması gerekirken, kanunen verilmiş mazeret izinlerinde idari izinlerden farklı olarak işçinin yaşadığı olağandışı durum karşısında işverenin onayı olmaksızın 4857 sayılı iş kanununda belirlenen süreler çerçevesinde ücretsiz izin kullanabilme hakkı da vardır.

Mazeret İzinleri Nelerdir?

Mazeret izinleri, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalışanlar için şu şekilde  düzenlenmiştir. İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde, eşinin doğum yapması hâlinde. İşçinin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde ücretli izin verilmesi ön görülmüştür.

İş Kanunu’na göre mazeret izinlerinin süresi, iznin gerekçesine göre farklılık gösterir. İş Kanunu’nda belirtilen sebepler dışında işçinin mazeret izni kullanabilmesi için bu durumu iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmelerinde belirtmiş olması gerekmektedir.

İşçiye Kanunda Verilen Mazeret İzinleri:

EVLİLİK İZNİ:  Erkek ya da kadın işçinin evlilik için 3 gün izin hakkı vardır. Bu iznin kullanımı nikâhın gerçekleştiği tarihte olabileceği gibi, bu tarihte kullanılmayıp düğünün gerçekleştiği tarihte de kullanılabilir.

ÖLÜM İZNİ: İşçinin annesinin, babasının, kardeşinin, eşinin ya da çocuğunun ölümü durumunda 3 gün ücretli izin hakkı vardır. Kanunda amca, hala, dayı, dede, babaanne gibi akrabaların kaybında izin hakkı tanınmamıştır. Bu nedenle bu kişilerin ölümünde işverenin inisiyatifi dâhilinde izin kullanılabilir.

EVLAT EDİNME İZNİ: İşçinin evlat edinmesi durumunda 3 gün izin hakkı vardır. Bu izin hem erkek hem de kadın çalışan tarafından kullanılabilir. Kanunda doğum izinlerindeki bazı izinler evlat edinen kişilere de sağlanırken, 3 yaşından küçük çocuğun evlat edinmiş olma şartı konmuştur. Fakat bu 3 günlük mazeret izni yaş şartı olmaksızın evlat edinen tüm ebeveynlere verilir.

BABALIK İZNİ: Erkek işçinin eşinin doğum yapması durumunda 5 gün izin hakkı vardır. Doğum yapılan tarih itibariyle işçi bu izin hakkından yararlanabilir.

ÇOCUK İÇİN TEDAVİ İZNİ: Kanuna yakın geçmişte eklenmiş bir madde ile engelli ve ciddi hastalığı olan çocuklarının tedavisinde kullanmak üzere işçilere bir izin hakkı verilmiştir. En az %70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisi için hastalık raporunu da işverene ibraz ederek yıl içinde 10 gün izin kullanabilirler. Bu izni çalışan eşlerden sadece biri kullanabilir. Yani iznin her iki ebeveyn de kullanacaksa toplamda 10 günü geçemeyeceğini söyleyebiliriz. İzin tedavi süreci için verildiğinde, toplu halde ya da parçalar halinde kullanılabilir. Bu izni kullanacak işçinin çocuğunun hastalık ya da engel raporu ile birlikte tedavi günü sağlık kuruluşundan alınacak o gün tedavinin gerçekleştiğini kanıtlayan bir belgenin de ekte işverene beyan edilmesi gerekir.

Mazeret İzinleri Nasıl Kullanılır

Kanun tarafından verilen mazeret izinleri, iznin özelliği gereği olayın gerçekleştiği zaman itibariyle işçiye verilir. Bu izinlerin mazeretin gerçekleştiği dönemi içermeyen farklı tarihlerde kullanılmak istenmesi amacından uzaklaşacağı için işçinin olayın geliştiği anda işveren veya işveren vekiline durumu bildirmesi ve bu durumunu yazılı olarak belgelemesi gerekir.

Örnekle açıklamak gerekir ise; babalık izni kullanmak için eşiniz doğum yaptıktan sonra doğumun gerçekleştiği sağlık kuruluşundan doğum raporu alarak işyerinize bildirmemiz gerekir veya evlat edindiniz evlat edinme izninizi kurumun küçüğü size teslim ettiği zamanda kullanılmanız daha anlamlı ve yerin de olacaktır.

Önemli not; Bu izinlerin mazeretin gerçekleştiği dönemin dışında kullanılması, işverenin inisiyatifi doğrultusunda mümkün olabilir. Ayrıca işçi kullandığı mazeret iznini işveren isterse işverene belge ile ispatlamakla yükümlüdür.

Mazeretin Gerçekleştiği Dönemin Hafta Tatiline Denk Gelmesi İşçinin İzin Hakkını Ortadan Kaldırır Mı ?

Mazeretin gerçekleştiği dönemin hafta tatiline denk gelmesi işçinin izin hakkını ortadan kaldırmaz. Hafta tatili, kanundaki bir başka kanundan doğan bir haktır, işçiye haftalık çalışma süresini tamamlamasının ardından dinlenmesi için verilen süredir. Mazeretin oluşması durumunda hafta tatillerini saymadan bu izin kullanılmalıdır.

Varsayalım perşembe günü mesai saatlerinde olumsuz bir haber aldınız ve acilen işyerinizden izin alıp çıkmak zorunda kaldınız diyelim;

Vefat durumu halinde, 3 günlük iznimizi Cuma-Pazartesi-Salı günü şeklinde kullanıp çarşamba günü işbaşı yapabilirsiniz.

Yâda; daha güzel bir haber aldınız,

Babalık İzni (Eşin Doğum Yapması) halinde Cuma günü başlar devam eden Pazartesi Salı Çarşamba ve Perşembe günü kullanabilirsiniz Perşembe akşam biter Cuma günü işbaşı yapılır.  

Mazeret izinleri ücretli izinlerdir, bu sürelerde işçi çalışmış gibi kendisine ücret ödenir, sigorta açısından da prim gününden sayılır. Bu nedenle bu iznin kullanılması işçinin yıllık izin hak edişini olumsuz etkilemez, hafta tatili hak edişini ortadan kaldırmaz.

Taşınma İzni Kaç Gün Ve Yasal Olarak Taşınma İzni Kullanabilir Miyim?

Yasal düzenlemeler içerisinde hukuken çalışanlar için düzenlenmiş olan bir taşınma izni söz konudur değildir. Çalışan bireyler iş kanununun ilgili maddesi uyarınca çalışmakta oldukları iş yerlerinden ücretsiz ya da ücretli olarak izin alma hakkına sahiptirler. İşveren inisiyatifinde olan bu mazeret izni işveren tarafından işçiye ücretsiz izin ve yıllık ücretli izin olarak kullandırılır bu kullandırılan yıllık ücretli izin işçinin ücretli yıllık izin hesabından düşülür.