Fazla Mesai Nedir? Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Bir işçinin normal çalışma saatlerine ek olarak çalıştığı süre fazla mesai olarak adlandırılıyor. Fazla mesai ücreti de genellikle normal mesai ücretinden daha yüksek bir oranda ödeniyor. Fazla mesai kavramına dair tüm merak ettiklerinizi ve “2023 fazla mesai ücreti ne kadar?", "2023 fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?" gibi soruların yanıtlarını içeriğimizde bulabilirsiniz.

Fazla Mesai Nedir? Nasıl Hesaplanır?

4857 sayılı İş Kanunu'na göre işçi statüsünde olanların haftalık çalışma saatleri 45 saat olarak belirleniyor. Bu sürenin üstünde çalışılmasına veya iş saatlerine ek sürede çalışılmasına fazla mesai deniyor. Kanunda yıllık fazla mesai sınırı 270 saat olarak açıklanıyor. İşverenler personellerine fazla mesai formu imzalatarak işçisiyle fazla çalışmayı kabul ettiğine dair bir anlaşma yapmış oluyor.

Fazla mesai ücreti hesaplama için özel bir formül bulunuyor. Fazla mesai ücreti hesaplama formülü brüt ücret/225 = x 1,5 olarak kullanılıyor. Bu formüle göre aylık brüt ücretin 225'e bölünmesiyle saatlik çalışma ücreti belirleniyor. Saatlik çalışma ücretinin 1,5 katı hesaplanarak işçiye ödeniyor.

Örneğin 13 bin 500 TL brüt ücret alan bir işçinin saatlik ücreti 60 TL iken, saatlik fazla mesai ücreti 90 TL olarak hesaplanıyor. Bu işçi 10 saat fazla mesaiye kaldığında 900 Türk Lirası kazanmış oluyor.

Fazla Çalışma Nedir?

İş Kanunu'nda yer alan çalışma süresini yani 45 saatlik iş saatini aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul ediliyor. İşçinin haftalık belirlenen iş saatinden fazla çalışması da bu kategoriye giriyor. Bu gibi durumlarda işçi 45 saatin altında da olsa fazla çalışma yapmış oluyor. 270 saat fazla mesai sınırının bu süreçte unutulmaması gerekiyor.

Fazla çalışma işçinin onayı olmadan gerçekleştirilemiyor. İş Kanunu Fazla Mesai Yönetmeliği'nde yer alan bilgilere göre zorla fazla mesai yaptırmanın cezası, işverenin para cezası almasına sebep oluyor.

Eleman.net Maaş Hesaplama Robotu ile maaşınızı netten brüte, brütten nete çevirin. Brüt maaşınızdan yapılan yasal kesintileri öğrenin. Yasal kesintilerin toplamını hesaplayın. Hesaplama yöntemleri hakkında detaylı bilgi alın.

Fazla Çalışma Ücreti Yasal Düzenlemesi Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu'nun Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği'nde “Fazla çalışmanın her saati için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Fazla sürelerle çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş yükseltilmesiyle ödenir." ifadesine yer veriliyor.

En Fazla Kaç Saat Fazla Mesai Yapılabilir?

Bir işçinin yıllık bazda yapabileceği fazla mesai saati maksimum 270 saat olurken bu süre aylık ve haftalık bazda değişim gösterebiliyor. Bir işçinin haftalık fazla mesai sınırı 21 saat olarak hesaplanırken bu durumda aylık fazla mesai sınırı 90-100 saat civarına yükselebiliyor.

Bir işçinin günlük en fazla çalışma saati, 11 saat olarak belirleniyor ve işçi haftanın 6 günü çalıştırılabiliyor. Fazla mesai saati hesaplama yaparken işçinin çalışabileceği saatleri göz önünde bulundurmak gerekiyor.

Hangi Mesleklerin Fazla Mesai Ücreti Talep Hakkı Yoktur?

Firmalarda üst düzey yönetici olarak çalışanlar kendi çalışma saatlerini kendileri belirledikleri için fazla mesai ücreti talep edemiyorlar. Ayrıca konutlara hizmet veren apartman görevlileri de fazla mesai ücreti talep edemeyen meslek grubunda yer alıyor.

Fazla Mesai Ücreti Ödemesi Ne Zaman Yapılır?

İş Kanunu'nda yer alan maddelere göre çalışanın yaptığı fazla mesai ücretinin maaşına dahil edilerek ödenmesi gerekiyor. Örneğin 15 bin TL maaşla çalışan bir işçi 2 bin TL'lik ek mesai ücreti almaya hak kazandıysa alacağı maaş brüt 17 bin şekilde yatırılıyor. Bu ücret genellikle rutin maaş gününde ödeniyor. Bu ücretin elden ödenmesi yasal olmadığı için ücretlerin belgelenebilecek şekilde yatırılması gerekiyor.

Fazla Mesai Ücreti Ödenmeyen İşçinin Yasal Hakları Nelerdir?

Kanunda fazla mesai zaman aşımı 5 yıl olarak belirleniyor. 2023 fazla mesai zaman aşımı süresi de 5 yıllık süreye tabii olarak işlem görüyor. Kanunun 34. maddesine göre gününde ödenmeyen fazla mesai ücretlerinin bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanarak ödenmesi gerekiyor.

Fazla mesai ücreti ödenmeyen personellerin yetkili makamlara başvuru yapmasıyla işveren hakkında inceleme başlatılıyor. Yapılan incelemede işverenin yasal yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda personelin dava etme hakkı ortaya çıkıyor. Bu dava sürecinde ödenmeyen mesai ücretlerinin faizle ödenmesine karar verilebiliyor.

2023 Fazla Mesai Ücreti Ne Kadardır?

2023 fazla mesai ücretini hesaplarken 2022 fazla mesai hesaplama formülünü kullanmamız gerekiyor. Formüle göre bir çalışanın saatlik brüt ücretinin yüzde 50 fazlası çalışana ödeniyor. Bu şekilde fazla mesai hesaplama çizelgesi ile fazla mesai ücretleri kolay şekilde öğrenilebiliyor.

Pazar mesailerinde fazla mesai ücreti normal çalışma saati ücretinin %50 fazlası olarak hesaplanıyor. Ayrıca gece çalışan personellere, 7,5 saati aşan çalışma süreleri için fazla çalışma ücreti ödeniyor. Gece çalışması fazla mesai ücreti de yine normal ücretin yüzde 50 fazlası olarak ödeniyor. Resmi tatil fazla mesai hesaplama yaparken ise her bir saat için 2 katı ücret ödenmesi gerekiyor. Ulusal bayramlarda da ücret bu şekilde hesaplanıyor.

2023 yılı asgari ücretlinin saatlik ücreti 59,62 TL olarak hesaplanıyor. Formülü bu tutara uyguladığımızda asgari ücretli bir kişinin fazla mesai ücreti saatlik olarak 89,43 TL olarak hesaplanıyor.

Formülle yaptığımız hesaba göre 15 bin TL maaş alan personelin saatlik mesai ücreti 100 TL olarak hesaplanırken aylık 20 bin kazanan bir işçinin saatlik fazla mesai ücreti ise 133,33 TL'den hesaplanıyor. Memur fazla mesai ücreti ise saatlik 5 lira 40 kuruş olarak ödeniyor.